ارزان ترین معادن دنیا را در اختیار داریم

صنعت سیمان کشور توانایی دارد به هر چه میزان کشور نیاز داشته باشد سیمان تولید کند

– تولید سیمان سفید و خاکستری با ظرفیتی بیش از یک و نیم برابر نیاز کشور  است

صنعت سیمان ایران یکی از موفق‌ترین صنایع ایران در سالهای پس از انقلاب بوده است و نقش بی بدیلی در خودکفایی و توسعه کشور داشته است. این صنعت بازیگران قدرتمندی دارد که هر یک در جای خود، روایتی خاص از این صنعت رو به رشد دارند.

در این حوزه، شرکت سرمایه گذاری و توسعه صنایع سیمان(سهامی عام) به عنوان تولید کننده بیش از 10درصد سیمان کشور ،هم اکنون سومین هلدینگ بزرگ سیمان کشور محسوب می‌شود. این شرکت 13 اسفند ماه 1382 به صورت شرکت سهامی خاص کار خود را آغاز کرد و یکی از هلدینگ های شرکت سرمایه گذاری گروه توسعه ملی (سهامی عام) است.  بیش از 12 شرکت سیمانی زیر مجموعه  این شرکت قرار دارند تا اهمیت و جایگاه این شرکت در صنعت سیمان ایرانیه خوبی عیان شود.

در برنامه‌های پیش روی این شرکت، حضور به عنوان برترین هلدینگ سیمانی در منطقه خاورمیانه و یکی از پیشگامان صنعتی سیمان در عرصه جهانی مد نظر است و تامین و توزیع محصولات سیمان با عملکرد جهانی(vovldeloss)با برخورداری از کارآمدترین ابزارها و توانمندی های مدیریتی، تکنولوژی و سرمایه اصلی از اهداف مهم و استراتژی این شرکت برشمارده شده است. در آستانه پانزدهمین سالگرد تاسیس این شرکت، گفت وگویی با مرتضی داداش مدیر عامل شرکت سرمایه گذاری و توسعه صنایع سیمان (سیدکو) داشته‌ایم تا از وضعیت این صنعت در ایران وجهان و اقدامات اسن شرکت بیشتر بدانیم. این گفت و گو را می خوانید:

*ابتدا در خصوص تولید سیمان بعد از انقلاب توضیح داده و بگویید چه تحولی در این بخش ثبت شده است؟

بعد از پیروزی انقلاب صنعت تولید سیمان در کشور متحول شده است . صنعت سیمان در کشور بر میگردد به سال 1312  و تشکیل کارخانه سیمان در شهرستان ری با تولید 300 تن. بعد از آن بود که واحد های دیگری تاسیس و شروع به کار کردند، که در مجموعه تولید سیمان تا سال 1357 در این واحدها حدود هفت و نیم تن بود.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نظر به ایجاد زیرساخت ها در کشور، صنعت سیمان مورد توجه قرار گرفت و لذا برنامه ریزی جهت گسترش این صنعت جز سیاست های صنعتی کشور قرار گرفت. با آغاز جنگ تحمیلی، خلعی در گسترش این صنعت انجام پذیرفت و به دنبال آن  در سال های 67 و 68 اقدامات گسترده ای پایه ریزی گردید و سرعت رشد این صنعت مورد توجه مجدد قرار گرفت به طوری که در سال 1380 ظرفیت تولید سیمان کشور به حدود 30 میلیون تن رسید. بر اساس سیاست های صندوق ذخیره ی ارزی در آن زمان و مصوبه ای که ارایه شد و با توجه به قیمت سیمان و ارزش افزوده ای داشت، افراد بسیاری که تمایل سرمایه گذاری در این صنعت را داشتند فرصتی پیدا کردند تا ورود پیدا کنند. بر همین اساس گسترش آن شتاب پیدا تا جایی که در ابتدای دهه 80  تا امروز ظرفیت تولید سیمان به 88 میلیون تن رسید که امکان افزایش تولید حدود تقریبی 12 و 13 میلیون تن دیگر را هم توسط کارخانجات سیمان داریم. در واقع بر اساس برنامه ریزی های انجام شده می توان به تولید 100 میلیون تن سیمان هم رسید که انشاالله تا دو سال دیگر این امر تحقق خواهد یافت.

*در حوزه مصرف داخلی و صادرات سیمان تحولات این سالها چگونه بوده است؟

مصرف سیمان متغیر بوده است. سال هایی که سال های خوبه اقتصادیمان بوده، مثل سال انتهای دهه 80 و ابتدای دهه 90 با توجه به وضعیت مطلوب ساخت و ساز بیش از 53 میلیون تن مصرف داخلی وجود داشت که باعث رونق این صنعت شد. از آن جا که محصول سیمان کالایی است که بایستی در محل مصرف شود و اصولاً کالای صادراتی نیست و بعد اقتصادی آن حدود 200 تا 250 کیلو متر است و بیش از 250 کیلومتر جابه جایی توصیه یا توجیح اقتصادی ندارد. بنابراین ایجاد کارخانجات تولید سیمان بسرعت شتاب گرفت و بیش از 70 کارخانه سیمان در نقاط کشور تاسیس و کار تولید را آغاز کرد.

در مورد صادرات این محصول هم باید گفت، با این که سیمان کالای صادراتی نیست اما به دلیل مجموعه شرایط  منطقه ای که در عراق و افغانستان اتفاق افتاد ما در سال 1391 و 1392 توانستیم 19 میلیون تن صادرات سیمان داشته باشم.  این را هم توجه داشته باشیم کل تولید سیمان جهانی الان چیزی حدود 1300 میلیون تن است که 4300 میلیون تن مصرف جهانی است و بیش از 50درصد درصد آن تنها در کشور چین مصرف می شود. یعنی بالغ بر 2200 میلیون تن فقط در چین تولید و مصرف می شود. در دنیا هم در حال حاضر میزان مصرف حدود 70 و 75 درصد ظرفیت تولید است. در واقع وقتی می‌گوییم 4300 میلیون تن در حال مصرف است ضربدر در 3/1 کنیم این ظرفیت توانایی تولید دنیا است. بنابراین از این 4300 میلیون تن کمتر از 160 میلیون تن صادر می شود. یعنی زیر چهار درصد سیمان در دنیا نسبت به مصرف  جابه جا و صادر می شود.  وقتی ما در کشوری مثل ایران در سال 92 از هفتاد و دو میلیون تن تولید پانزده میلیون تن صادرات است یعنی بالغ بر 20 و22 درصد صادرات داشتیم و برای همین در دنیا اول بوده ایم. در آن سال ها (در میزان صادرات) که حدود 50 و 60 میلیون تن بود. 15 میلیون تن آن متعلق به ایران بود و طبیعتا وقتی که صادرات به عراق و افغانستان کمی سخت تر شد این میزان صادرات هم کاهش پیدا کرد و در حال حاضر حدود 13 میلیون تن است.

*اگر بخواهیم مقایسه ای داشته باشیم از  نیاز سیمان کشور و ظرفیت در حال حاضر این بخش بگویید؟

نیاز کشور حدود 48 میلیون تن است اما ظرفیت تولید سیمان بسیار بیشتر از نیاز معمولی است و بیش از یک و نیم برابر نیاز کشور ظرفیت و توان تولید سیمان را داریم و از این رو هیچ نگرانی و دغدغه ای در تولید این محصول در کشور وجود ندارد. صنعت سیمان کشور توانایی دارد به هر چه میزان کشور نیاز داشته باشد سیمان تولید کند. میزان تولید این تداعی را ایجاد می کند ما الگو های مصرفمان را باید تغییر بدهیم. یک زمانی الگوهای مصرف در ساختمان فقط اسکلت فلزی بود، اما امروز اسکلت بتنی هم مورد توجه قرار گرفته است. شما ببینید در کشور سوریه اصلا از اسکت فلزی استفاده نشده، در این همه میزان تخریب یک عدد اسکت فلزی نمی بینید و همه اسکلت بتنی است و این در دنیا هم مرسوم شده است. در ایران هم الان از لحاظ اقتصادی سیمان در قیمت و جایگاهی قرار گرفته که سازندگان را ترغیب می کند با توجه به افزایش قیمت آهن و از آن طرف قیمت مناسب سیمان از این محصول استفاده کنند. این را هم اضافه کنم که قیمت سیمان در ایران پایین ترین قیمت در دنیا است.یعنی همین الان سیمان حدود تنی 200 هزار تومان بدون هیچ محدودیتی عرضه می گردد که اگر با ارز 10 هزار تومانی هم محاسبه کنید  می شود تنی 20 دلار است. در حالی که در کشور های همجوار ما بین 70 تا 90 دلار فروخته می شود و قیمت جهانی آن هم حدود 70 دلار است. در واقع مصرف کننده خارجی سیمان را در کشورش تنی 70 دلار میخرد در حالی که در ایران یک سوم یا یک چهارم آن است.

*میزان  سرمایه گزاری در صنعت سیمان کشور ربعد از انقلاب  چه روندی را طی کرد؟

روند بسیار مطلوب بود و  در آینده با هر میزان ساخت و ساز هیچ نگرانی در تولید سیمان وجود ندارد.

در حوزه تهیه مواد اولیه این صنعت هم باید این توضیح را داد که سیمان دو تا مواد اولیه می‌خواهد؛ یکی آهک و دیگری خاک رس. این دو تا ماده اولیه در کشور به مقدار زیاد وجود دارد که خداوند به صورت طبیعی و تجمیع آن را تحت عنوان مال در اختیار ما گذاشته است. شما در تمام ایران به هر میزان، این مواد اولیه وجود دارد مثلاً کارخانه سیمان کرمان ما ظرفیت معدنش به اندازه ی 600 سال آینده است در حالی که کارخانه حداکثر 50 سال میتواند قدمت داشته باشد. بنابراین مشکلی در ارتباط با مواد اولیه و بخش معدن نداریم ضمن این که از ارزان ترین معادن در دنیا را در اختیار داریم.

*در مورد فرآورده های دیگر سیمان استعدادها و توان عملیاتی ما چگونه است؟ چرا هنوز جاده‌های ما با آسفالت روسازی می‌شود؟

هم اکنون هم سیمان خاکستری و هم سفید، هر دو را در ظرفیتی بیش از 1.5 برابر نیاز داخل کشور تولید و ظرفیت سازی کرده ایم. در واقع هر قدر بخواهیم امکان تولید وجود دارد. اما روی فراورده های بتنی در بخش صنعتی باید کار کنیم. یکی از اقلام جایگزینی رویه های بتنی در کشور است.

الان در سال شاید چیزی حدود 4-5 هزار کیلومتر راه های مختلف در کشور احداث می کنیم که عمدتا آسفالتی هستند. مشکلی که آسفالت دارد این است که به دلیل درجه حرارتی و یا با یک ترمز خودرو سنگین سطح آن چروک می شود. در حالی که در بتن این اتفاق نمی افتد. هزینه احداث هر کیلومتر راه بتنی حدود 1.25 تا 1.3 جاده اسفالتی است و از طرفی عمر آن به طور متوسط 2.5 برابر جاده آسفالتی است. ضمن اینکه هزینه های نگهداری آن هم بسیار پایین است. و لذا سطح جاده های ما از آسفالت بایستی به سمت بتنی برود. که تحقق این امر نیازمند ماشین آلات مخصوص است و در این زمینه سرمایه گذاری های لازم اضروری است. علاوه بر آن مهندسین مشاور و پیمان کاران ما هم نیاز است تغییر فرهنگ بدهند و همچنین کار فرماهای ما که عمدتا شهرداری ها و وزارت راه هستند بایستی این امر مهم را مدنظر قرار دهند. من حساب کرده ام اگر در سال حدود 5000 کیلومتر راه های مختلف ما از درجه 2 گرفته تا اتوبان به مقدار های مختلف این را از آسفالت تبدیل کنند به بتن حدود 15 تا 20 میلیون تن به ظرفیت مصرف سیمان کشور اضا فه می شود و از آن طرف می توانیم قیر مصرف شده را صادر کنیم. چرا که قیر در حقیقت یک کالای صادرات محور است و سیمان کالایی است که باید در منطقه مصرف شود.

این امر را باید به عنوان یک سیاست کلی مدنظر قرار دهیم؛ این امر در دنیا هم مورد توجه قرار گرفته است و در               کشور های آلمان و انگلیس و بسیاری از کشور های دیگر اروپایی از این رویه استفاده می شود.

خوشبختانه در ایران و در جاده چالوس که در حال حاضر توسط بنیاد انجام گرفته است. با بهره گیری از تجهیزات مدرن بتن ریزی این کار از سرعت بیشتری برخوردار است و در عین حال همانطور که عرض کردم از استحکام بیشتری نیز بهره می برد و در عین حال باعث صرفه جویی خواهد شد.

*استفاده از فن آوری در تولید سیمان چه رویکردی دارد؟

در خیلی از صنایع در ظرف 20 سال گذشته تحولات بسیاری اتفاق افتاده است و هر روز دچار تغییرات اساسی همراه با نوآوری جدید گردیده اما در صنعت سیمان این اتفاق نمی افتد. یعنی در طول 100 سال گذشته چهار تحول در آن اتفاق افتاده است. ابتدا کوره های بلند داشتیم که بعد پیش گرم کن های کوچک گذاشتیم. فاصله کوره را کم کردیم و البته یک مقدار هم در حقیقت صرفه جویی انرژی تغییرات مختصری به وجود آوردیم. سپس در فن آوری تغییراتی ایجاد شد. همین الان ما واحد های سیمانی داریم که با هوشمندی اداره می شود. یعنی هریبورد دارد حرکت می کند. سیگنال می گیرد پی ایم را انجام می دهد. همین الان در ایران کارخانه ای داریم. شاید در بعضی از صنایع الکترونیک نباشد در اینسرومنت  تجهیزات کار کرده ایم ولی اینکه فکر کنید تغییر تکنولوژی دایم در حال تحول است، این گونه نیست در تمام دنیا به همین روش است، که در حقیقت باید اهک را به اضافه رس و به درجه حدود 1400 درجه رساند و هم به، کیلینکر تبدیل شود. سیمان و سایر تولیدات در همه دنیا با همین روش تهیه می گردد.

*وضعیت سهامداران  و شرکت‌های زیر مجموعه های گروه شما چگونه است؟

مجموعه سیدکو سال 82 شکل گرفت و علت شکل گیری آن این بود که سیمان را در مجموعه گروه توسعه ملی یا سرمایه گذاری بانک ملی سابق داشتیم و 5 کارخانه اصلی و بالای 50 درصد مالکیت داریم که توسط شرکت اداره            می شود. یک ظرفیت تقریباً نزدیک به 9 میلیون تن کیلینکر و سیمان، ظرفیت مجموعه سیدکو است. در واقع ده درصد سیمان کشور و ده درصد ظرفیت تولید و توزیع سیمان کشور در اختیار ما است و از نظر بزرگی هلدینگ های سیمانی سوم هستیم. اول مجتمع سیمان فارس خوزستان و بعد سیمان تهران است. که بعد از آن ها مجموعه سیدکو قرار دارد.

بنابراین یکی از دلایلی که این هلدینگ شکل گرفت، اینکه مدیریت منسجم تر و هم افزایی بیشتر در بخش این صنعت صورت گیرد و کل مجموعه سیمانی ها که وابسته به شرکت سرمایه گذاری و توسعه ملی بود زیر پوشش سیدکو تشکیل گردید و سال 1393 هم وارد بورس شد. مجموعه شرکت های سیمان مازندران و کرمان از قدیم در بورس فعال هستند و دو مجموعه دیگر هم پذیرش شدند. شرکت فیروزکوه به اضافه ساروج وارد مرحله عملیاتی بورس شده و پذیرش ابتدایی آن اتفاق افتاده است. مجموعه دو واحد دو میلیون تنی دارد که شامل ساروج، مازندران و سه واحد یک میلیون تنی را اداره می کنیم و در 4 تا شرکت بیش از 35 درصد سهامدار هستیم که دو عضو هیات مدیره داریم. در دو شرکت هم  یک عضو هیات مدیره داریم که حدود 23-20 درصد سهامدار است. مجموعاً در حدود 11 شرکت سهام هیات مدیره ای و اداری داریم. حدود 90 درصد سهامدار اصلی شرکت سرمایه گذاری گروه توسعه ملی که همان سرمایه گذاری بانک ملی سابق است به اضافه حدود هفت هزار سهام دار.

*وضعیت شرکت سیدکو و تقسیم سود در هلدینگ چگونه بوده است؟

شرکت های سیدکو در بین هلدینگ های سیمانی  صنعت سیمان وضعیت نسبتاً مطلوبی دارد. ما در هیچکدام از شرکت های تحت پوشش بدهی ارزی درصد بانکی نداریم. بنابراین از لحاظ نوع شفافیت به گونه ای است که وضعیت نسبتاً مطلوبی داریم. سال گذشته بالغ بر هفتاد میلیارد تومان تقسیم سود داشتیم. هلدینگ هایی که شاید سه برابر بیشتر از وزن ما را داشته اند و بیشتر از 80 درصد ماشین آلاتشان زیر 10 سال هستند، نتوانستند این میزان سود را ایجاد کنند. بر همین اساس در بازار سرمایه هم اگر کسی تمایل به سرمایه گذاری در هلدینگ سیمانی داشته باشد قطعاً سیدکو را به عنوان اولین جا انتخاب می کند.

دربحث برندینگ هم تلاش این بود که به لحاظ کیفیت در کل کارخانجات زیر مجموعه حساسیت داشته باشیم به نحوی که بطور ادواری (ماهانه) همکاران ما از لحاظ کیفیت تولیدات را کنترل می کنند و از طریق تست بازار نظرات مشتریان را به طور مرتب دارند و اگر شکایتی باشد نسبت به آن حساسیت دارند، اینها از عواملی است که می تواند برند را تقویت کند.

این را هم لازم است اضافه کنم اتفاقی که در کشور در حال رخ دادن است در خصوص هزینه حمل است. یارانه ایی که در بخش های مختلف می دادیم. اینها ناخواسته دارد کمرنگ تر می شود و به قیمت های واقعی جهانی نزدیک تر         می شود، یکی از این موارد مبحث حمل و نقل است در گذشته حمل و نقل ما ارزان بود در حالی که یارانه ای که الان داریم برای سوخت پرداخت می کنیم هنوز کشور شرایطش را ندارد که  با نرخ جهانی ارایه بدهیم و لذا برای آن یارانه پرداخت می کنیم. اما افزایش قیمت لوازم باعث شد قیمت های هزینه حمل بصورت متوسط نسبت به ابتدای سال، 50 درصد افزایش برود، همین امر باعث رقابت کارخانه ها شده است زیرا هزینه حمل آنها بالا رفته است. خوشبختانه در مجموعه سیدکو هر پنج کارخانه ها در محل مصرف هستند. بنابراین کارخانجات دیگری که از این یارانه حمل استفاده می کردند می آمدند و باعث می شدند که قیمت های ما را کنترلی پایین بیاورند.

این فضا برای ما در حال باز شدن است آن چیزی که وجود دارد اینست ما الان دیگر نمی‌توانیم توسعه را به صورت عمودی ایجاد کنیم و بگوییم افزایش داده ایم چون الان به اندازه کافی تولید داریم پس چه چیز میتواند باعث افزایش سودآوری شود؟ اینکه قیمت در جایگاه مناسب تری قرار بگیرد و در حال حاضر بستر برای ما آماده شده، همین که قیمت حمل بالا می رود، بنابراین کارخانجاتی که در محل مصرف هستند در شرایط مناسب تری قرار بگیرند.

*روند آتی را چگونه پیش بینی می‌کنید؟

با برنامه های یاد شده آینده با سود بالاتری را برای سهامداران می توانیم رقم بزنیم. در این میان چنانچه قیمت سوخت به نرخ های جهانی برسد. ما باید انتظار داشته باشیم که قیمت های حمل دو چندان افزایش پیدا کند و آنجا است که جایگاه سیدکو واقعی تر می شود. عرض من این است که چنانچه ما به بستر جهانی نگاه کنیم پتانسیل های سیدکو شاخص می شود چرا که کارخانجات ها در محل های بسیار مناسبی استقرار پیدا کرده اند.

*توجه به سلامت محیط زیست و مسئولیت اجتماعی  در این مجموعه چگونه است؟

رعایت اصول زیست محیطی در شرکت های تولید سیمان سیدکو یک هدف مهم است. با توجه به اینکه ما بیش از 80 درصد واحدهایمان عمرشان کمتر از 10 درصد است و با تکنولوژی های جدید دارد فیلتراسیون و غبارگیری می شوند کاملاً با محیط زیست سازگار است. خروجی ما 200 میلی گرم بر متر مکعب بوده که امرو به زیر 20 میلی گرم متر مکعب یعنی از لحاظ محیط زیستی طوری است که حتی ما می توانیم کارخانه را در دل شهر هم ایجاد و تولید سیمان را انجام دهیم بدون این که به آلودگی شهر لطمه بزنیم.

خوشبختانه واحد های ما همه بر اساس آخرین پدیده های الکترو فیلترینگ در  حال کار کردن هستند و چون فیلتر اینها در وضعیت مناسب است به صورت آنلاین وصل هستند به مراکز محیط زیست هر استان و لذا برای کارخانجات ما بصورت آنلاین در حال رصد شدن هستند و میزان غبارشان هم هر لحظه قابل کنترل هستند؛ خوشبختانه بیش از سه واحد امسال جزء شرکت هایی بودند که توانستند بعنوان صنعت سبز کشور معرفی و مفتخر به دریافت تندیس از محیط زیست شوند و از این منظر فکر می کنم جزء مجموعه هایی هستیم که کاملاً با مجموعه ادارات محیط زیست استان ها همکاری بسیار نزدیکی داریم.

درحال حاضر هیچکدام از واحدهای ما جریمه ای تحت عنوان محیط زیست پرداخت نمی کنند. چرا که به شدت در امر محیط زیست وسواس داریم و این در حالی است که اگر در این خصوص دچار تخطی شویم، می بایستی درصدی از فروش را به عنوان جریمه پرداخت کنیم. توجه به محیط زیست و مسئولیت اجتماعی یکی از الویت های اصلی در سیدکو است.

*ظرفیت های اشتغال در سیدکو  و برنامه های جدیدی در این بخش دارید؟

همانطور که عرض کردم در حال حاضر بیش از ده درصد تولید سیمان در سیدکو انجام می گیرد و عامل هر نوع فعل و انفعال و حرکتی که ما بخش ساخت و ساز بخواهیم انجام بدهیم این مجموعه است. علاوه بر آن در مجموعه بورس اثرگذار است و به عنوان یک مجموعه بزرگ در صنعت سیمان و گردش اقتصادی محسوب می‌شود، به طوری که در سال حدود 10-9 میلیون ظرفیت تولید داریم وحدود 7-6 میلیون تن تولید دارد که انجام می شود.

اگر متوسط ریالی را حدود 200 هزار تومان هم محاسبه کنیم. یعنی یک گردش 2 طرفه  است که بالغ بر حدود 2400 هزار میلیارد تومان گردش اقتصادی است ضمن این که چیزی حدود بالغ بر 2500 نفراشتغال به صورت مستقیم یجاد شده است. امیدواریم که بتوانیم در راستای اقتصاد کشور و پویان آن سهیم باشیم.