ژن “زبان” و “چپ دستی” شناسایی شد

دانشمندان دانشگاه “آکسفورد” موفق شدند ژن‌های مرتبط با چپ دست شدن افراد و ژن‌های مرتبط با قسمت‌های مربوط به زبان را در مغز پیدا کنند.

به گزارش رتبه آنلاین، ایسنا به نقل از ساینس‌دیلی، بسیاری از وسایل مورد استفاده روزمره ما از جمله قیچی و ماژیک و غیره، همه برای افراد راست دست طراحی شده است و افراد چپ دست مجبور به استفاده از آنها هستند و همیشه خود را وفق می‌دهند.

در گذشته‌های نه چندان دور افراد چپ دست را حتی مجبور به نوشتن با دست راست خود می‌کردند.

خوشبختانه اکنون در دوران روشنفکرانه‌تری زندگی می‌کنیم و مدتی است که مشخص شده که ژنتیک فرد در تعیین این موضوع نقش دارد.

اکنون برای اولین بار محققان مناطقی از ژنوم مربوط به این صفت را در یک جمعیت بزرگ شناسایی کرده‌اند.

این مطالعه توسط محققان دانشگاه آکسفورد انجام شد و ژنوم حدود 400 هزار نفر را از بانک زیستی بریتانیا تجزیه و تحلیل کردند. این گروه شامل 38 هزار و 332 چپ دست بود که تخمین راست دست بودن حدود 90 درصد از جمعیت جهان دست را تایید می‌کند.

این تیم چهار ناحیه ژنتیکی که مربوط به راست یا چپ دست بودن است و سه مورد از پروتئین‌های مهم در رشد و ساختار مغز را شناسایی کرد. این پروتئین‌ها به طور خاص مربوط به ریزلوله‌هایی بودند که بخشی از اسکلت سلولی را درون سلول‌ها تشکیل می‌دهند و ساختار و شکل را برای هدایت ساخت و عملکرد سلول‌های بدن فراهم می‌کنند.

ریزلوله‌ یا میکروتوبول یکی از اجزای چارچوب یاخته می‌باشند. ریزلوله‌ها لوله‌هایی توخالی از جنس پروتئین هستند. این لوله‌ها به قطر ۲۵ نانومتر و در طول‌های مختلف از ۲۰۰ نانومتر تا ۲۵ میکرومتر هستند. پروتئین اصلی سازنده ساختار ریزلوله‌ها، اتوبولین است. ریزلوله‌ها به عنوان اجزای ساختاری یاخته‌ها در بسیاری از کارهای آنها مانند رشتمان، تقسیم درون‌یاخته و جابجایی و ترابری ریزکیسه‌ها شرکت می‌کنند.

از مغز حدود 10 هزار شرکت کننده در این مطالعه تصویربرداری و مشخص شد که انواع ژنتیکی مرتبط با چپ دست بودن با تفاوت در ساختار مغز همراه است. یعنی محققان تفاوت‌هایی را در اثر ماده سفیدی که در مناطق مربوط به زبان در مغز برجا می‌ماند، پیدا کردند.

ماده سفید(White matter) یکی از بخش‌های سیستم عصبی مرکزی است. سیستم عصبی مرکزی از دو ناحیه ماده سفید و ماده خاکستری تشکیل شده است. این ماده بخش اصلی مغز و بخش سطحی نخاع را تشکیل می‌دهد و به‌طور عمده از سلول‌های گلیال و آکسون‌های میلینه تشکیل شده است. این آکسون‌ها پیام‌ها را از مخ به سایر بخش‌های سیستم عصبی منتقل می‌کنند. در ماده سفید به جز بافت چربی، مویرگ‌ها و عروق مشاهده می‌شوند. فسفولیپیدها نیز در ماده سفید فراوانند.

دکتر “آکیرا ویبرگ” عضو شورای تحقیقات پزشکی در دانشگاه آکسفورد که تجزیه و تحلیل‌های این مطالعه را انجام داده است، گفت: ما متوجه شدیم که در شرکت کنندگان چپ دست، مناطق زبانی سمت چپ و راست مغز با هماهنگی بیشتری با هم ارتباط برقرار می‌کنند.

وی افزود: این کشف زمینه جالبی را برای تحقیقات آینده ایجاد می‌کند، چرا که ممکن است چپ دست‌ها بدین طریق در خطابه و سخنرانی نسبت به راست دست‌ها برتری داشته باشند، اما باید به خاطر داشته باشید که این تفاوت به طور میانگین در تعداد بسیار زیادی از این افراد دیده می‌شود و نه همه چپ دست‌ها.

علاوه بر این محققان ارتباطاتی بین مناطق ژنتیکی مرتبط با چپ دست بودن و احتمال بیشتر ابتلا به اسکیزوفرنی یافتند، اما در مقابل احتمال کمتری برای ابتلا به بیماری پارکینسون در چپ دست‌ها وجود دارد.

محققان می‌گویند که بررسی این پیوندهای ژنتیکی می‌تواند بینش جدیدی در مورد چگونگی این شرایط ارائه دهد.

پروفسور “دومینیک فرنیس” یکی از نویسندگان مشترک این مطالعه می‌گوید: در طول تاریخ، چپ دست‌ها همیشه بدشانس و نحس و حتی بدخواه و بدکار قلمداد شده‌اند. به عنوان مثال در زبان انگلیسی کلمه right که برای دست راست استفاده می‌شود معنی درست یا مناسب نیز می‌دهد یا مثلا در زبان فرانسه کلمه gauche که برای افراد چپ دست استفاده می‌شود به معنی دست و پا چلفتی و بدترکیب است! اما ما در این مطالعه نشان دادیم که چپ دستی نتیجه زیست شناسی رشد و نمو مغز است که بخش مهمی از آن حاصل از تقابل پیچیده بسیاری از ژن‌ها است.

این مطالعه در مجله Brain, a Journal of Neurology منتشر شده است.