۴ ماه متوالی است که شاخص صادراتی در مسیر صعود قرار گرفته است. آخرین گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد که شاخص بهای صادراتی، در کل پاییز رشد ماهانه بیش از ۳ درصد را ثبت کرده و رقم شاخص کل را به ۴/ ۲۸۵ واحد رسانده است. از ابتدای شهریور تا پایان پاییز، شاخص بهای صادراتی ۶/ ۱۸ درصد رشد را تجربه کرده و این در حالی است که رشد نرخ ارز در این بازه زمانی، نصف این مقدار، یعنی ۹ درصد بوده است. از ۱۵ گروه کالایی صادراتی، تنها شاخص ۲ گروه در ماه گذشته افت جزئی داشته و باقی گروه‌ها به روند صعودی خود ادامه دادند.
به گزارش رتبه آنلاین، محاسبات شاخص بهای کالاهای صادراتی در ایران، بر حسب ریال و برابری آن با نرخ ارز آزاد انجام می‌شود. این شاخص تنها روند قیمتی کالاهای صادراتی را نمایان می‌کند و وابسته به حجم و مقدار صادرات نیست. طبیعتا شاخص بهای صادراتی متاثر از دو عامل اصلی است، نخست روند نرخ ارز در بازار آزاد است، هر چه این روند با واقعیت‌های اقتصادی همخوانی داشته باشد، شاخص بهای صادراتی و صادرات از آن نفع خواهند برد. اما مولفه دوم روند جهانی قیمت کالاها است که بر مواد صادراتی کشور نیز موثر خواهد بود. مثلا با افزایش قیمت نفت، قیمت محصولات پتروشیمی نیز مسیر صعود را پیش می‌گیرد. یا با افزایش قیمت فولاد و فلزات اساسی، شاخص صادراتی فلزات در داخل کشور نیز رو به رشد خواهد بود.
آنالیز گروهی
محصولات معدنی: بانک مرکزی گزارش خود از شاخص بهای صادراتی را در قالب ۱۵ گروه کالایی ارائه می‌دهد. هر یک از این گروه‌ها ضریب مشخصی در شکل‌گیری شاخص کل دارند. محصولات معدنی بیشترین اثر را در شاخص بهای صادراتی کشور دارند. این گروه به تنهایی یک‌سوم از شاخص کل را به خود اختصاص می‌دهد. سوخت‌های معدنی و روغن‌های حاصل از آنها، مهمترین کالای گروه محصولات معدنی هستند. در آخرین ماه پاییز شاخص این گروه پس از ۳ ماه افزایش متوالی و قابل توجه، افت جزئی ۳/ ۰ درصد را پشت سر گذاشت. در واقع در این گروه، افزایش نرخ ارز نتوانست بر افت قیمت جهانی کالا فائق آید و موجب عقبگرد شاخص شد. در ماه گذشته پروپان مایع ۳/ ۶ درصد افت قیمتی را ثبت کرده است. کاهش شاخص مواد معدنی در آذر ماه در حالی اتفاق افتاده که شاخص این گروه در ماه قبلش، رشدی ۱۰ درصدی را ثبت کرده بود. به‌طور کلی پاییز برای مواد معدنی مانند اغلب گروه‌های دیگر، فصل صعودی بود و همین روند باعث شد تا تغییر نقطه به نقطه شاخص به نزدیک ۲۹ درصد برسد.
محصولات صنایع شیمیایی: این گروه دومین گروه بااهمیت در شاخص بهای صادراتی، با ضریب اهمیت ۱/ ۲۰ درصد به حساب می‌آید. در حقیقت یک‌پنجم شاخص بهای صادراتی متعلق به محصولات صنایع شیمیایی است. شاخص این گروه در ماه گذشته بیشترین رشد ماهانه خود را در طول ۵/ ۱ سال اخیر ثبت کرده است. شاخص صنایع پتروشیمی بیش از ۱۰ درصد در آخرین ماه پاییز رشد کرده است. این رشد موجب شده تا مجموعا در طول ۴ ماه گذشته، محصولات صادراتی صنایع شیمیایی به رشدی ۳۶ درصدی دست یابند. افزایش ارزش این کالاها بیشتر از آنکه از نرخ ارز متاثر بوده باشد، از افزایش قیمت جهانی بهره برده است. مثلا شاخص بهای متانول در آذر ماه نزدیک به ۲۰ درصد و شاخص بهای کود اوره ۱۴ درصد رشد کرد.
مواد پلاستیک: سومین گروه با اهمیت در کالاهای صادراتی، مواد پلاستیکی، کائوچو و مصنوعات آنها است. رشد این گروه در آذر ماه نسبت به دو ماه ابتدایی پاییز، کندتر شد اما همچنان در مدار رشد باقی ماند. رشد ماهانه ۶/ ۲ درصدی تقریبا متقارن با رشد نرخ دلار در بازار آزاد در ماه گذشته بوده است. کالاهای این گروه در ماه گذشته، رشدهای متعادلی را ثبت کردند. بر اساس آمار بانک مرکزی، رشد شاخص بهای مواد پلاستیکی نسبت به ماه مشابه سال گذشته ۲/ ۹ درصد بوده است.
محصولات نباتی: چهارمین گروه بااهمیت صادراتی نیز روند صعودی خود را تمدید کرد. هر چند شاخص گروه محصولات نباتی در آذر ماه رشدی متعادل‌تر و نزدیک به نرخ ارز را به ثبت رساند. چرا که در ماه دوم پاییز، شاخص محصولات نباتی با حدود ۷ درصد رشد ماهانه، یکی از پرسودترین گروه‌های صادراتی بودند. در ماه گذشته قیمت پسته توانست رشدی ۷/ ۵ درصدی را ثبت کند. رشد قیمت پسته در کنار رشد نرخ ارز توانستند در برابر افت قیمت زعفران، خرما و مغز بادام پیروز شوند و شاخص محصولات نباتی را به سمت بالا هل دهند. فلزات: گروه فلزات معمولی و مصنوعات آنها، پنجمین گروه بااهمیتی است که شاخص بهای صادراتی را شکل می‌دهد. این گروه در ماه گذشته رشد متعادل یک درصدی را ثبت کرد و از افزایش نرخ ارز عقب ماند. این در حالی بود که روند جهانی قیمت اغلب فرآورده‌های فلزی نیز روند مثبتی را طی کرده بود.
آثار روند صعودی
تغییرات نرخ ارز در ماه‌های اخیر انتقادات زیادی را در فضای رسانه‌ای و حتی در سطح مسوولان به دنبال داشته است. این در حالی است که حرکت نرخ ارز، متقارن با واقعیت‌های اقتصادی می‌تواند بیش از هر چیز صادرات را به سود برساند. چرا که هنگامی که ارزش پول داخلی در برابر پول خارجی کاهش می‌یابد، در درجه اول صادرکننده از این روند نفع می‌برد و می‌تواند کالای خود را با ارزش بیشتری به فروش برساند. در ۴ ماه گذشته نرخ ارز بیش از ۹ درصد افزایش یافت و این روند، موتور رشد بهای صادراتی را روشن کرد. طوری که در همین ۴ ماه، شاخص بهای صادراتی بیش از ۱۸ درصد رشد را ثبت کرد. هر چند مقداری از این رشد ناشی از قیمت‌های جهانی و بخشی نیز در اثر سکون نرخ ارز در ماه‌های قبلش بود. اما در هر حال، سود کالاهای صادراتی در ماه‌های اخیر این پیام را به سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی خواهد رساند که روند اقتصادی کشور مانع سود کالاهای صادراتی نشده و سیاست‌گذاری ارزی در حمایت از صادرکننده تغییر جهت داده است. این امر در مجموع جذابیت سرمایه‌گذاری برای صادرات از ایران را افزایش خواهد داد.
منبع : دنیای اقتصاد