به گزارش رتبه آنلاین از سلامت نیوز:چندی پیش خبری منتشر شد مبنی بر اینکه به دنبال شیوع کرونا، برخی مدیران شرکت های دارویی ثروت هنگفتی کسب کرده اند و ارزش سهام بسیاری از شرکت ها چند برابر شده است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایسنا، در این خبر اعلام شد که طبق اعلام فوربس، از زمان شیوع کرونا ۵۰ فرد فعال در حوزه بهداشت و درمان به جمع میلیاردرهای جهان پیوسته‌اند که مدیران شرکت‌های داروسازی حضور پررنگی در این فهرست دارند.
در واقع با توجه به شیوع کرونا و افزایش تقاضا برای تجهیزات پزشکی، دارویی و واکسن، حساب بانکی این افراد به کلی دگرگون شده است و داروسازانی از کشورهای چین و آمریکا و حتی برخی کشورهای اروپایی در شرایط کرونایی درآمدهای هنگفتی را به دست آورده اند. این به معنی فعالتر شدن و پیشرفت بیشتر در صنعت داروسازی این کشورها و افزایش توان تحقیقاتی و توسعه‌ای برای آینده و پیشتازی در بحران‌های دیگر نیز هست.
اما آیا صنعت داروسازی ایران چنین وضعیتی را به دنبال کرونا تجربه کرده است؟ پاسخ به این پرسش را کاوه توکلی یکی از فعالان صنعت داروسازی در ایران با نگاهی گذشته نگر به آنچه طی حدود یکسال از ظهور کرونا رخ داده بیان می‌کند و می‌گوید: صنعت داروسازی تکنولوژی بسیار پیچیده و خاصی در سطوح مختلف دارد و اصولا کشف و تولید داروی جدید و نوآورانه در جهان بسیار سخت و پر هزینه است. اینگونه تولیدات توسط شرکت‌های بسیار بزرگ و چند ملیتی عظیمی انجام می شود که هزینه های تحقیقاتی گزاف و حیرت انگیزی برای رسیدن به آن انجام داده‌اند.
وی بیان کرد: برآورد می‌شود برای خلق و معرفی هر داروی جدید به چندین میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز است که حتی برای بسیاری از کشورهای اروپایی هم به تنهایی امکانپذیر نیست. بعد از به نتیجه رسیدن تولید یک دارو، مطالعات متعددی روی حیوانات و سپس انسانها انجام می‌شود تا سازمان‌های بین‌المللی معتبر مصرف ایمن چنین دارویی را تایید کرده آن را ثبت کرده و مجوز کاربرد ایمن برای انسانها را صادر کنند.
او گفت: به دلیل مسیر سخت تحقیق و پرهزینه بودن آن است که تعداد انگشت شماری از غول‌های داروسازی وجود دارند که می‌توانند با عرضه چنین محصولاتی سودهای هنگفت و نجومی را نیز به دست آورند. سایر کشورها و شرکت‌ها دنباله رو خواهند بود و به نوعی از دانش بدست آمده در این فرآیند استفاده می‌کنند و کپی برداری کرده و به اصطلاح ژنریک‌سازی را پی می‌گیرند.
توکلی بیان کرد: در سال ۲۰۲۰ با بروز و ظهور کووید ۱۹ و بیماری کرونا بار دیگر این حقایق آشکارتر شد و در کانون توجه افراد بیشتری قرار گرفت. شرکت‌هایی که در جریان تحقیقات خود روی ویروس‌هایی مثل ایدز و ابولا سرمایه گذاری‌های کلان و طولانی مدتی در زمینه دارو یا واکسن انجام داده بودند، با معرفی داروهایی مثل فاویپیراویر و رمدسیویر و واکسن، به ناگهان در این همه گیری جهانی، افزایش چندین برابری ارزش سهام یا فروش دارو و واکسن را تجربه کردند.
او گفت: کشورهای چین و هند که ید طولایی در تولید مواد اولیه دارویی دارند در مواجهه با محدودیت‌های کرونایی مثل حمل و نقل بین‌الملل یا بیماری نیروی کار، تولیدشان کاهش یافت، اما به نوعی دست مایه‌ای برای استفاده از این فرصت و رسیدن به اهدافشان پیدا کردند. حتی برخی تولید انبوه واکسن‌های ساخت شرکت‌های مطرح آمریکایی و انگلیسی را به عهده گرفتند و گرچه این شرکت‌های آمریکایی بودند که از تولید واکسن منفعت اقتصادی زیادی می‌بردند، اما شرکت‌های این کشورها نیز سهم خود را برداشت کردند.
توکلی در پاسخ به این پرسش که آیا این سودها در بازار دارویی ایران نیز وجود دارد و صنعت دارویی ایران نیز به سوی پیشرفت و فرصت فراهم شده از این بازار رفته است؟ گفت: واضح است که براین مبنا، نه تنها ایران بلکه اکثر قریب به اتفاق کشورهای دنیا علیرغم داشتن درجات متفاوتی از پیشرفت در صنعت دارویی، توانایی خلق این ثروت هنگفت با مشخصات مذکور را ندارند. اما در این پاندمی (همه گیری جهانی) صرفا معرفی داروی جدید یا تولید واکسن در خلق ثروت‌های هنگفت نقش نداشت، بلکه در این رهگذر با تغییرات ایجاد شده در نظام‌های جهانی سودها و درآمدهای عجیب و نجومی دیگری برای بخش‌های دیگری از این صنعت ایجاد شده است.
وی ادامه داد: جمعیت بالای ایران و تعداد قابل توجه مبتلایان و برخی تصمیمات و اقدامات انجام شده در حوزه داروسازی هم درآمدهای قابل توجهی را برای برخی به ارمغان آورد. اما ظاهرا فعالان صنعت دارویی کشور ادعای پیشرفت همگانی شرکت‌های دارویی را باور ندارند و معتقدند فقط برخی شرکت‌ها به سودهای هنگفت رسیده اند و بدنه این صنعت درآمدی که موجب روند رو به رشد کلی صنعت و انتفاع همگانی و ملی شود نداشته است.
وی با بیان اینکه این کسب درآمدها را می‌توان در چند گروه طبقه بندی و تفسیر و نقد کرد، افزود: یک گروه درآمدهای رقابتی واقعی و موثر در صنعت ناشی از تقاضاهای واقعی پیش آمده مبتنی بر علم و مقالات علمی بود. مثل توصیه‌های بهداشتی برای استفاده از ماسک و مواد ضد عفونی کننده که در ابتدای بروز بحران با ایجاد فضای مصرف بالای اقلام بهداشتی، ایجاد درآمدهای بالایی کرد.
این فعال صنعت داروسازی ایران با اشاره به اینکه بروز کرونا به عنوان اتفاقی جهانشمول، بسیاری از نقاط قوت و ضعف کشورها در زمینه بهداشت و درمان و اقتصاد دارو و درمان را هویدا کرد، گفت: در کشورهایی مثل ایران که در آن صنایع پایه و رسیدن به درجاتی از خودکفایی در سالهای قبل مورد توجه بوده است، تسلط بر اوضاع به سرعت انجام شد و با تغییرات هدفمند نیازهای این بحران تامین شد. بسیاری از کارخانجات که لزوما دراین صنعت فعال نبودند نیز خطوط تولید را به تولید مواد ضدعفونی کننده و بهداشتی، ماسک و وسایل حفاظتی تبدیل کردند و بخصوص دراوایل بروز بحران، برخی شرکت ها با خالی بودن عرصه توانستند سودهای سرشاری را به دست آورند.
او گفت: بتدریج سایر شرکت‌ها نیز با انطباق با شرایط همزمان با رشد و پیشرفت کلی در این رقابت به سود و پیشرفت رسیدند. برخی داروها نیز با پشتوانه علمی مانند ترکیبات استروییدی و آنتی بیوتیک‌ها، هیدروکسی کلروکین، ناپروکسن یا حتی فاموتیدین و محصولات عمومی مثل ویتامین‌ها که در مدیریت بیماری کرونایی مطرح شدند و البته گران قیمت نبودند نیز در کانون توجه و افزایش تقاضا قرار گرفتند و با توجه به توان خوب کشور تولید شده و در دسترس قرار گرفتند و به تبع آن افزایش فروش را برای تولید کنندگان به بار آوردند.
وی بیان کرد: به نظر می‌رسد به طور کلی در شرایط کرونایی درآمدزایی شرکت‌های دارویی و تجهیزات پزشکی در حوزه پیشگیری به مراتب بیشتر بوده و در بستری رقابتی، شرکت‌های دارویی بیشتری با تولید اقلام بهداشتی نظیر ماسک، دستکش، موادضدعفونی و برخی مکمل‌های غذایی از جمله ویتامین‌ها درآمدزایی کردند و در نهایت با رقابت مناسب قیمت محصولی مثل ماسک رو به کاهش نیز گذاشت و مصرف‌کنندگان نیز منتفع شدند.
وی گفت: یک گروه دیگر درآمدهای هنگفت ولی کم اثر یا به تعبیری مخرب، ناشی از تقاضاهای غیر واقعی کالاها و خدمات بهداشتی و درمانی بوده است. در این بخش با گذشت حدود یکسال از بروز کووید ۱۹ آسیب‌هایی دیده می‌شود که از نظر ملی جبران ناپذیرند. بیماری کرونا به دلیل ذات ناشناخته و سرایت و مرگ و میر بالایی که دارد بسیج همه امکانات را در پی داشت و بیمار و خانواده‌اش نیز به هر اقدامی که جانی را نجات دهد، متمسک می‌شدند. تلاش همه مخلصین و خدمتگزاران این بحران نیز به همین منوال بود.
توکلی گفت: متاسفانه در مواردی که پیشنهادهای بهداشتی و درمانی متفاوتی گسترش می‌یافت حتی بازار زنجبیل و سیر هم جایگاه‌های ویژه و قیمت‌های افزایشی را تجربه کردند. گاهی با تکیه بر دانش قدیمیان یا گاهی با تکیه بر بیانیه هلسینکی و گاهی با تکیه بر مقالات نه چندان قوی، برخی داروهای ضد ایدز و ضد هپاتیت و داروهای بیوتک و سیستم ایمنی گرانقیمت که برای برخی شرکت‌ها سودآور بودند تشویق و ترویج شدند و در مجموعه پیشنهادات پیشگیری و درمانی قرار گرفتند و متعاقبا درآمدهای نجومی نصیب معدودی از شرکت ها شد که نه تنها موجب رونق صنعت داروسازی نشد بلکه در برخی موارد داروی بیماران نیازمند دیگر هدر رفت و ذخایر ملی آسیب دید.
وی تصریح کرد: در این عرصه کمبودهای کاذب و بازار سیاه برای مردم و ثروت ناصواب برای برخی دیگر رقم خورد. مایه مباهات است که صنعت داروسازی در ایران در سال های اخیر بسیار توانمند شده و بسیاری شرکت‌ها علیرغم وجود تحریم ها پتانسیل نقش آفرینی و کمک رسانی به موقع را در کشور دارند، اما سوالی که مطرح می‌شود اینست که چرا فقط تعداد کمی از این شرکت‌ها تاکنون به تولید و فروش و سود ناشی از داروهای پر سر و صدایی مثل فاویپیراویر و رمدسیویر موفق شده‌اند؟ آیا با تعداد اندک تولیدکنندگان چنین داروهایی، پیشرفت کل صنعت داروسازی به عنوان یک سرمایه ملی به دست می آید؟ آیا دسترسی و انتفاع مردم به عنوان یک هدف آرمانی به داروهای با کیفیت بهتر و قیمت‌های رقابتی‌تر و دسترسی آسانتر حاصل می شود؟
به گفته وی، برخی فعالین صنعت داروسازی معتقدند که کرونا از جنبه‌هایی باعث آسیب‌هایی نیز به این صنعت شده است چرا که اکثریت شرکت‌ها در جرگه برتری یافتگان نبوده‌اند و چنین سودهایی نبردند و با مزمن شدن شرایط رکود ناشی از کووید 19 حتی فروش قبلی خود را نیز نتوانستند حفظ کنند.
توکلی اظهار کرد: با ایجاد تقاضاهای کاذب و شیفت تولیدات به سمت داروهایی که مدارک مثبتی در موثر بودنشان موجود نبود بار مالی کلان در صنعت ایجاد شد. از سوی دیگر انتظارات به حق مردم برای بهبود بیمارشان به سمت راه حل‌ها و درمان‌ها و داروهای غیر اثبات شده سوق داده شد که در صورت عدم موفقیت، خدشه دار شدن اعتماد عمومی به داروهای ساخت داخل را موجب می شود.
وی گفت: در این شرایط، عایدی جمعیت عمومی شرکت‌ها و صنعت دارویی زیاد نبوده و به نوعی از دست رفتن فرصت برای صنعت رخ داده است و از آنجاکه حتی کرونا و تحریم هم می‌توانند فرصت ساز باشند و بالندگی صنعت را به بار آورند، در این میان نقش برخی سوگیری های تصمیم سازان و زمانبندی تصمیمات نیز قابل تامل است.
به نظر می رسد با توجه به جایگاه قابل توجه ایران در تحقیقات پزشکی و درمانی قرار گرفتن این کشور در لیست کشورهای سازنده داروهای سرنوشت ساز نیز خالی از اهمیت نباشد، در این میان به رسمیت شناختن و حمایت از بخش خصوصی و شرکت های دانش بنیان علاوه بر به دست آمدن چنین جایگاهی و البته توزیع این امکان در میان شرکت های مختلف دارویی بر اساس میزان توانمندی ها و ظرفیت ها، قطعا ثروت ملی را افزایش خواهد داد و آنرا به درستی توزیع خواهد کرد.
