بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند که راه رونق صادرات از بازار سرمایه می گذرد. بازار سرمایه به دلیل برخورداری از ظرفیت‌های بالا برای تامین مالی صنایع صادرات گرا می تواند نقش بسیار مهمی در توسعه صادرات غیرنفتی داشته باشد. هم اکنون از میان صنایع بورسی اغلب آنها دربخش صادرات فعالند و سهم قابل توجهی در تجارت خارجی بر عهده دارند. از میان چهار بخش اصلی بازار سرمایه، بورس کالا بواسطه میزبانی محصولاتی که بخش عمده صادرات غیرنفتی کشور را پوشش می دهد، تاثیر مستقیمی بر سیاست های توسعه صادرات ایران دارد. سلطانی نژاد مدیرعامل بورس کالای ایران در این بخش معتقد است که زیرساخت موجود در بورس کالای ایران ضمن تسهیل تجارت در حوزه بین الملل، می تواند برای صادرات کالای منهای دامپینگ کمک رسان باشد. او می‌گوید: بورس کالا بستر شفافی برای صادرات در بازارهای بین المللی محسوب می شود و برای واردات کالا و سیاست های تنظیم بازار نیز مثمر است، بنابراین از این طریق مطمئن خواهیم شد که در حوزه کالاهای اساسی مورد نیاز کشور در آینده با کمبود و یا مشکل روبرو نخواهیم شد.معاملات بلند مدت و قراردادهای موکول به آینده نیز می تواند، راهکار مناسبی برای تنظیم بازار باشد.
400 شرکت خارجی در رینگ صادراتی
مدیرعامل بورس کالای ایران در این خصوص از فعالیت ۴۰۰ شرکت خارجی در رینگ صادراتی بورس کالای ایران خبر می دهد. حامد سلطانی نژاد، با بیان اینکه به طور معمول مشتریان بورس کالا متقاضی خرید کالای واسطه ای هستند، اظهار کرد: در حوزه مشتریان داخلی بالغ بر 4 هزار مشتری فعال حضور دارند و تاکنون بیش از 100 هزار مشتری در بورس کالای ایران رجیستر شده اند.مشتریان بورس کالا بیشتر در حوزه های مختلفی چون پتروشیمی، صنعتی، معدنی و کالای کشاورزی در حال فعالیت هستند.
وی تصریح کرد: باتوجه به ریسک های بسیار زیادی که متوجه قراردادهای دو جانبه تجار ایرانی و خارجی است، بیشتر ترجیح خواهند داد که از یک بستر معاملاتی آماده و با مدیریت ریسک بهره مند شوند، از این‌رو بورس کالای ایران می تواند، پاسخ مناسبی برای آنها باشد.
سلطانی نژاد تاکید کرد: معتقدم اگر بتوانیم بازار داخلی را به درستی و مستحکم تنظیم و روابط محکمی را در حوزه بازار کالا با کشورهای همسایه برقرار کنیم، درعرصه سیاسی از متغیرهای تاثیرگذار در امان بوده یا حداقل ترین اثر را برخواهیم گرفت.اگر تجارت و اقتصادمان بر مبنای زیرساخت های مستحکمی شکل بگیرد، به راحتی متزلزل نخواهد شد.
نقش بورس‌کالا در افزایش صادرات کالای‌ایرانی
غلامرضا ابوترابی مدیرعامل شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه نیز دراین رابطه می گوید: بازار سرمایه با فراهم آوردن انگیزه‌های قوی برای پس‌اندازها، تشکیل سرمایه و سرمایه‌گذاری در مقایسه با دیگر شیوه‌ها زمینه را برای تجهیز سرمایه‌های داخلی مهیا می‌کند. این بازار درعین‌حال می‌تواند ابزاری برای جذب سرمایه‌های خارجی نیز باشد.
وی در خصوص نقش بورس در ایجاد بازارهای صادراتی جدید نیز گفت: بازار سرمایه می‌تواند با طراحی و پیاده‌سازی ابزارها و نهادهای مالی متنوع به جذب سرمایه‌گذاری خارجی برای امر صادرات کمک شایانی کند. انتشار انواع اوراق بهادار ارزی و همچنین احداث صندوق‌های پروژه بین‌المللی می‌تواند راهکارهایی جهت جذب منابع خارجی و هدایت آنها به سمت شرکت‌ها و پروژه‌های صادرات محور تلقی شود که با اهتمام سازمان بورس و اوراق بهادار میسر خواهد شد.
به گفته این کارشناس بازار سرمایه بورس کالا با ایجاد قواعد شفاف و از طریق تسهیل مقررات و گسترش مشوق‌های لازم، ابزاری برای حمایت همه‌جانبه هدفمند از صادرات کالاها و خدمات محسوب می‌شود؛ بنابراین می‌توان از ظرفیت بورس کالا به‌منظور عرضه و فروش محصولات صادراتی نیز استفاده کرد. همچنین توسعه رینگ صادراتی و نظام تحویل (انبارداری در مبادی گمرکی کشور و حتی بین‌المللی شدن بورس کالا در مراکز مشهور تحویل تجاری) از رموز موفقیت بورس کالا در امر صادرات خواهد بود. وی ادامه داد: تابلوی محصولات پتروشیمی در بورس کالای ایران در کنار بورس انرژی می‌تواند با ایجاد تنوع در روش‌های فروش و مشارکت دادن بخش خصوصی در فروش، به افزایش صادرات برق، افزایش صادرات پتروشیمی و افزایش صادرات فرآورده‌های نفتی کمک کند؛ بنابراین لازم است دولت و مجلس سازوکارهای تشویقی لازم مانند معافیت‌های مالیاتی فروشندگان و خریداران کالا در بورس، اعطای تسهیلات آسان و ارزان‌قیمت بانکی به خریداران کالا از بورس و الزام نهادهای وابسته به دولت جهت خرید یا فروش کالاهای بورسی در بورسهای کالایی را در جهت توسعه هر چه بیشتر بورسهای کالایی به وجود آورند.
بازپس گیری سهم ایران در بازار عراق از طریق بورس کالا
محمود ترک زاده مدیر سرمایه گذاری منطقه آزاد اروند هم در این خصوص گفت: با توجه به نزدیکی منطقه آزاد اروند به عراق، می توانیم از ظرفیت های بورس کالا برای صادرات محصولات به این کشور استفاده کنیم به طوریکه از خام فروشی جلوگیری کرده و در مسیر توسعه صادرات محصولات نهایی قدم برداریم.
وی به مزیت های راه اندازی بورس کالا درمناطق آزاد اشاره کرد و اظهار داشت: نزدیک بودن به بازار عراق یک مزیت بسیار مهم است به طوری که تولیدکنندگان می توانند کالای خود را در انبارهای تخصصی بورس کالا در نزدیک شلمچه دپو کرده و ۱۵ کیلومتر بعد در استان بصره عرضه کنند که این مزیت بسیار بزرگی برای اقتصاد ملی و رونمایی از معاملات قبض انبار یا همان گواهی سپرده کالایی در عرصه ای فراتر از مرزهای داخلی است که حاصل این اقدامات مشترک بورس کالا و منطقه آزاد اروند به توسعه صادرات منجر می شود.
وی به مزیت های بورس کالا در منطقه آزاد اشاره کرد و گفت: اولین مزیت راه اندازی بورس کالا در منطقه آزاد این است که بورس اصالت کالا را برای خریدار مشخص کرده و شفافیت قیمت و کیفیت محصول را تضمین می کند که این فاکتورها مورد نیاز مشتری های عراقی است به طوری که اگر کالایی تضمین شده و به صورت شفاف معامله شود، برای ما یک برگ برنده محسوب می شود.
ایجاد شفافیت قیمتی و رقابت در تولید
قاضی پور رییس کمیسیون صنعت اتاق تهران هم در این حوزه با اشاره به اینکه یکی از مشکلات کالای ایرانی، غیرقابل رقابتی بودن آن ها است، گفت: کالاهای ایرانی از لحاظ کیفیت و قیمت قابل رقابت با کالای مشابه خارجی نیستند و تا زمانی که این موضوع برطرف نشود حمایتی از کالاهای تولید داخل صورت نخواهد گرفت.
او افزود: در ابتدا باید بررسی کرد که مشکل محصولات ایرانی چیست که قدرت رقابت با کالاهای خارجی را ندارند؟ به طور قطع نرخ بهره و دخالت دولت در سرکوب قیمت از اصلی ترین عواملی است که باعث از بین رفتن رقابتی شدن کالاهای ایرانی و ارزان تر تمام شدن کالاهای خارجی شده است.
قاضی پور به نقش بورس کالا برای حمایت از تولید و کالای ایرانی اشاره کرد و گفت: بورس کالا قادر به کمک های بسیاری در زمینه تحقق شعار سال 97 است و با توجه به اینکه این بورس، باعث ایجاد شفافیت قیمتی و رقابت در تولید و تبادل کالاها می شود، اثرات مهمی در حمایت از کالای ایرانی خواهد داشت.
به گفته رییس کمیسیون صنعت اتاق تهران، توجه به این موضوع دارای اهمیت است که زیرساخت های اقتصادی کشورو تولید با معضلاتی روبه رو است که به طور حتم در حمایت از کالای ایرانی با چالش هایی مواجه هستیم اما با همدلی می توان قدم های بزرگی در این مسیر برداشت.
پورقاضی گفت: سال هاست مدیران به جای اینکه به دنبال کیفیت، بهره وری و رقابتی شدن کالا باشند به دنبال وام با بهره کمتر و بالارفتن تعرفه کالای وارداتی بودند بنابراین می توان گفت، تحقق اهداف اصلی در تولید ملی و مورد استقبال قرار گرفتن کالاهای ایرانی نیازمند بازه زمانی 5ساله است تا ساختار تولید به خصوص ساختار صنعتی تغییر و شروع به بهره وری کند و قادر به رقابت در بازارهای جهانی باشد.
بورس کالا ویترین معرفی کالای ایرانی
علی‌محمد شاعری، سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس نیز با اشاره به اینکه دولت باید مشوق‌های صادراتی را در دستور کار قرار دهد تا کالاهای ایرانی در بازارهای بین‌المللی قابل عرضه باشد، گفت: بورس کالا ویترین معرفی کالای ایرانی است.
وی با بیان اینکه استفاده از ساز و کار بورس کالا، یکی از مکانیزم‌های پیشرفته در عصر حاضر برای تعادل بخشی و کنترل بازار‌هاست، اظهار کرد: بورس از سه سال گذشته در بخش کشاورزی قدم‌های بزرگی برداشته و از این اقدامات تجربه خوبی به‌دست آورده است.
وی تصریح کرد: سال ۹۷، سال حمایت از کالای ایرانی است و می‌توان از ابزار بورس در زمینه رشد کیفیت و رقابت با کالاهای خارجی بهره برد. دولت باید در سال جاری زمینه ایجاد تقاضای مطلوب در مقابل عرضه محصولات داخلی در بورس کالا را بیش از گذشته فراهم کند تا افزون بر تنظیم بازار، انگیزه تولیدکنندگان برای تولید محصول با کیفیت و حضور در بورس افزایش یابد.
سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس گفت: عرضه کالا از طریق بورس کالا مانع دست اندازی‌ها می‌شود و افراد صاحب نفوذ و شرکت‌های انحصاری کمتر می‌توانند در بازار نفوذ کنند؛ از سوی دیگر بورس کالا تأمین کننده مواد اولیه برای تولید داخلی است و از طرفی از ظرفیت‌های صادراتی بورس هم می‌توان استفاده کرد.
شاعری با اشاره با تأکید بر تقویت فرهنگ استفاده از کالای ملی، اظهار کرد: دولت باید، بازرگانان و تولیدکنندگان، کالای تولید داخلی را به نمایش بگذارد، از این رو حضور پررنگ در بورس کالا می‌تواند اعتماد تولیدکننده، مصرف کننده و مردم را در راستای کیفیت و قیمت مناسب مواد اولیه و محصولاتی که به دست مردم می‌رسد تأمین کند.
این نماینده مجلس با بیان اینکه در راستای حمایت از کالای ایرانی باید چند نکته را مد نظر قرار دهیم، تصریح کرد: تولید کالای ایرانی باید صادرات محور باشد. در شرایط فعلی کالای ایرانی تنها برای تأمین نیاز داخلی تولید می‌شود و کیفیت رقابت پذیری ندارد. دولت باید مشوق‌های صادراتی را در دستور کار قرار دهد تا کالاهای ایرانی در بازارهای بین‌المللی قابل عرضه باشد و یکی از این روش‌ها عرضه کالا از طریق بورس است که در کاهش قاچاق کالا نقش تأثیرگذاری دارد.
سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس در پایان تأکید کرد: بورس کالا یکی از سازوکارهای مطمئن برای سنجش کیفیت کالا و قیمت است؛ همچنین در بورس مدیریت و رقابت پذیری کالا بهتر از دیگر بازار‌ها انجام می‌شود، امیدواریم دولت در سال جاری از دریچه بورس به توفیقات زیادی برای رونق تولید و حمایت از کالای ایرانی دست یابد.
