آثار هدفمندی یارانه بر بهره وری  صنعت کانی غیر فلزی

بر اساس اطلاعات مرکز مدیریت بهره وری ایرانIRPMC.ir ؛کاني هاي غير فلزي بخش عمده ای از تولید ناخالص ملی را تشکیل میدهد. در اين گروه سهم صنايع آجر و شيشه از همه بیشتر می باشد.

به گزارش رتبه آنلاین، در صنعت آجر حدود 7000 كارخانه فعال در ايران موجود است كه ميزان توليد اسمي ساليانه آنها بيش از 50 ميليون تن مي‌باشد. محصولات اكثر ‌اين کارخانجات، شامل آجر سنتي، آجر ماشيني و بلوک است که تماما با فن‌آوري قديمي ‌توليد مي‌شوند و علاوه بر انرژي‌بري بسيار بالا در توليد (بيش از 2 برابر انرژي‌بري توليد آجر با فن‌آوري جديد)، از بسياري از مزاياي نهفته در استفاده از آجرهاي جديد بي‌بهره مي‌باشند. سهم 45 درصدي هزينه‌هاي انرژي در توليد آجر از ديدگاه اقتصاد ملي، خود بيانگر شدت انرژي مصرفي بسيار بالا در اين صنعت و لزوم توجه به آن مي‌باشد. صنعت شيشه کشور نیز در فرايند بهينه سازي و رسيدن به تکنولوژي روز دنيا با موارد زيادي روبرو مي باشد. تعدادي از اين موارد بعنوان محرک اين صنعت براي تغيير، عمل نموده و برخي ديگر موانعی مي باشند که بايستي در برنامه ريزي طرح جامع ارتقاء اين صنعت مورد توجه قرار گيرد. که مهمترین این عوامل عبارتند از : 1- بهره وري توليد 2- بهره‌وري مصرف انرژي 3- تغيير در تكنولوژيها 4-كارايي زيست محيطي. صنعت نسوز نیز در کشور همزمان با راه اندازی شرکت سهامی ذوب آهن اصفهان به طور جدی راه اندازی شد و با راه اندازی سایر واحدهای تولید فولاد و سیمان تعداد تولید کنندگان نسوز نیز افزایش یافت.

به نظر می رسد که دسترسي به انرژي ارزان قيمت یکی از مزیت های نسبی این صنعت بوده، که با اجراي قانون هدفمند كردن يارانه ها در اواخر سال 89 به دليل اينكه این صنعت از جمله صنايع انرژي بر مي باشد، افزايش قيمت حاملهاي انرژي و محصولات وابسته به آن بار مالي قابل توجهي به اين صنعت تحميل نموده و اقدامات جبرانی نیز که از محل درآمد هدفمندي يارانه ها به عنوان پرداخت مستقيم يارانه بلاعوض به بنگاه هاي توليدي می بایست پرداخت گردد متأسفانه کارساز نبوده است.

بنابراین به نظر می رسد با اجراي قانون هدفمند كردن يارانه ها با توجه به اينكه سوخت و انرژي يكي از عوامل مهم و موثر در قيمت تمام شده محصولات در این صنعت مي باشد لذا موجب افزايش بهاي تمام شده محصولات گشته است. همچنین شاخص بهره وری کل عوامل نیز در این صنعت کاهش یافته است که از دلایل آن می توان به افزایش هزینه های ورودی بر این صنعت اشاره نمود كه از يك طرف موجب عدم اشتياق ورود رقباي جديد گرديده و از طرفي ديگر سطح رقابت پذيري كليه توليد كنندگان را بر حسب شدت مصرف انرژي تغيير داده است و ادامه این شرایط ممکن است سبب تغيير الگوي تقاضا و سوق يافتن آن به سمت استفاده كالاهاي جانشين و وارداتي گردد.

در این گزارش تعداد 24 شرکت با توجه به اطلاعات سامانه ملی اندازه گیری شاخص های بهره وری ایران (IRPMC.IR) مورد بررسی قرار گرفته اند و میانگین صنعت اندازه گیری شده متاثر از شاخص های این 24 شرکت استد. (3 شرکت اشاره شده در این گزارش به عنوان نمونه از این 24 شرکت انتخاب شده اند.)