محمود جامساز، کارشناس اقتصادی|
روزنامه ایران
شرایط سخت اقتصادی محصول سیاست‌گذاری نادرست در گذشته است؛ اندیشه اقتصاد دولتی، رانتی و وابسته به نفت باید تغییر کند. اگر اصول علمی اقتصاد در کشور اجرا شود ریل اقتصاد آزاد و رقابتی به راه می‌افتد.
ایران از نظر شرایط سیاسی و اقتصادی وارد مرحله ویژه‌ای شده است. البته شرایط سخت اقتصادی فقط مربوط به تحریم نیست و این شرایط در زمان کوتاهی به‌وجود نیامده است. این شرایط بیشتر نتیجه سیاستگذاری‌های اقتصادی و سیاسی ناکارآمد در گذشته است. وقتی اصول و الزامات علم اقتصاد در سیاست‌های اقتصادی کشور طی دهه ها کمرنگ شده باشد، در شرایط بحرانی مشکلات بیشتر میشود.
دخالت نهادهای دولتی و فرادولتی پرقدرت چندگانگی قدرت سیاسی و اقتصادی و چندگانگی در تصمیم‌گیری را به وجود آورده است. بیشتر تصمیمات اقتصادی از نهادهای خاصی صادر شده که ربطی به دولت ندارد. این تصمیمات اقتصاد را با مشکلات زیادی مواجه کرده است.
در تحریم‌های قبل دخالت نهادهای غیردولتی در اقتصاد و سیاست بیشتر شد و این دخالت‌ها منجر به افزایش فساد شد و با این‌که درآمدهای ارزی بخاطر قیمت بالای نفت افزایش پیدا کرده بود اما کاهش تولید ناخالص ملی، افزایش تورم و افزایش نقدینگی اتفاق افتاد.
در حال حاضر هم افزایش قیمت‌ها برنامه تنظیم بازار را با مشکل مواجه کرده است. در این شرایط، تنها با بازگشت به سیاست‌های گذشته مانند سهمیه بندی نمی‌توانیم شرایط بحرانی را پشت سر بگذاریم. بلکه نیاز به راهکارهای دیگری هم داریم. اقتصادهایی که مبنای دانش بنیان دارند با سیاست اقتصاد بازار آزاد و رقابتی پیش می‌روند. در این اقتصادها بخش خصوصی محرک اقتصاد است.
کشورهایی با اقتصاد دانش بنیان، به سیاست‌های قدیمی بر نمی‌گردند. اگر از تمام ظرفیت‌های اقتصادی استفاده می‌کردیم و از اقتصاد رقابتی و بخش خصوصی حمایت می‌کردیم، اکنون در برابر تحریم مشکل زیادی نداشتیم و مقابل هر نوع شوک اقتصادی مقاوم بودیم.
ناکارآمدی مدیریتی در دولت‌های مختلف باعث چند برابر شدن مشکلات در زمان تحریم شده است.
در شرایط بحرانی دولت‌ها سیاست‌های مقطعی اتخاذ می‌کنند در صورتی که مشکل در زمان تحریم مشکلی مجرد و مجزا نیست. مشکلات اقتصادی در زمان تحریم با متغیرهای زیادی در ارتباط وسیع و مستحکم است. اگر فقط تأمین مایحتاج مردم هدف باشد و به متغیرهای دیگر توجه نداشته باشیم، برنامه‌های ما شکست خواهد خورد. در زمان تحریم دولت باید با مردم شفاف سخن بگوید. باید برای مردم توضیح داده شود که شرایط تغییر کرده و برای گذار از این شرایط و دست یافتن به آینده‌ای روشن دولت به همراهی مردم نیاز دارد.
سیاستگذاران باید وضعیت را برای مردم روشن کنند. اگر دولت اعتماد مردم را جلب کند، راحت‌تر می‌تواند مشکلات را حل کند. الآن زمان آن است که مشکلات اقتصادی را به‌صورت بنیادین حل کنیم. اندیشه اقتصاد دولتی، رانتی و وابسته به نفت باید تغییر کند.البته نمی‌توانیم بسرعت به اقتصاد آزاد و رشدهای 2 رقمی برسیم. دولت باید با تغییر اندیشه در ساختار نظام اقتصادی-سیاسی اعتماد مردم را جلب کند.اگر اصول علمی اقتصاد در کشور اجرا شود ریل اقتصاد آزاد و رقابتی به راه می‌افتد.
