چند سالی است که مبحث شهر الکترونیک در ایران در بین محافل تخصصی مطرح می‌شود و طرفداران زیادی نیز به خود جلب کرده است، در این بین نکته مهم تعریف درست از الکترونیک سازی شهر و خدماتی است که می‌توان با آن در زندگی روزمره مردم تاثیر مطلوب و مناسب داشت.
به گزارش رتبه آنلاین از ایسنا، مفهوم خدمات الکترونیک ترکیب ساده‌ای از واژه های خدمات و الکترونیک نیست؛ در حقیقت خدمات الکترونیک دارای بار معنایی خاصی است که شامل تعامل بین ارائه دهنده خدمت و مشتری توسط اینترنت است، خدماتی که بدون دخالت و کمک مستقیم عامل انسانی صورت می‌گیرند.
یکی از دلایل مهم برنامه‌ریزی شهرداری‌ها برای الکترونیک سازی خدمات شهری، کاهش هزینه‌ها و تثبیت درآمد شهری است که به دلیل کاهش حضور مردم در محدوده شهری به دست می‌آید. هر چقدر مردم برای فعالیت‌های روزانه نیاز کمتری به حضور در شهر داشته باشند به همان میزان مشکلات محیط زیستی، فرسودگی ساختارهای عمرانی شهری، حجم ترافیک و هزینه‌های تامین سوخت رفت و آمدهای شهری نیز کاهش می‌یابد.
24 ساعته بودن ارائه خدمات؛ دسترسی مردم به اینترنت همگانی و کاهش هزینه های مربوط به حضور فیزیکی شهروندان می تواند سود سرشاری را در تثبیت منابع درآمدی شهری عاید شهرداری‌ها و نهادهای دولتی کند. از طرفی مردم نیز وقتی با هزینه‌های کمتری می‌توانند استفاده بیشتر از خدمات الکترونیک شهری داشته باشند یقینا در الکترونیک شدن خدمات شهری مشارکت می‌کنند.
* مزایای بیشمار الکترونیک سازی خدمات شهری
در این بین برخی از کارشناسان معتقدند که الکترونیک سازی خدمات شهری موجب کاهش قطعی هزینه‌ها می‌شود اما نمی‌توان آن را معیاری برای کاهش حضور مردم در نقاط مختلف شهر دانست.
احسان وهاب زاده گردرودباری، کارشناس امور شهری، کاهش هزینه‌های تردد شهری، افزایش سرمایه‌گذاری در نتیجه گسترش ارتباطات جهانی، صرفه جویی در مصرف سوخت‌های محدود، تسهیل انجام امور اقتصادی خدمات را از مزایای شهرهای الکترونیک برشمرد و تاکید کرد: کاهش زمان اتلاف شده شهروندان در ترافیک، عرضه بهتر خدمات، توزیع عادلانه‌تر امکانات، کاهش آلودگی محیط زیست، افزایش اشتغال و بهبود مدیریت پایدار شهری از دیگر ویژگی‌های اقتصادی شهر الکترونیکی است.
وی در مورد مزایای اجتماعی و فرهنگی ایجاد شهر الکترونیک یادآور شد: اطلاع سانی سریع، انتشار نشریات الکترونیکی برای شهروندان، آموزش مجازی، ایجاد کتابخانه دیجیتالی و افزایش سواد مجازی از ویژگی‌های جدایی ناپذیر شهر الکترونیک است که به افزایش رفاه و ارتقای فرهنگ شهر نشینی کمک می‌کند.
وهاب زاده افزود: فراهم آوردن خدمات اینترنتی با کیفیت و سرعت بالا برای شهروندان، بهبود کیفیت زندگی مردم با تسهیل فعالیت‌های شهری و بهبود اوضاع اقتصادی شهر، یک مرحله‌ای کردن ارائه خدمات به شهروندان، کاهش آلودگی هوا با کاهش ترافیک شهری، تسریع در برطرف شدن مشکلات ایجاد شده در شهر با ایجاد ارتباط مستقیم بین مسوولان با شهروندان، صرفه جویی در وقت و انرژی از طریق کاهش جابه‌جایی در اثر الکترونیکی شدن فعالیت‌ها، جلوگیری از سرمایه گذاری بیشتر بر روی روش‌های قدیمی اداره شهر، افزایش نظم و کاهش فساد اداری و کارآفرینی برای بخش کثیری از جوانان در سطح شهر از دیگر مزایای ایجاد شهر الکترونیک است.
* ورود ساری به الکترونیک سازی خدمات شهری
تاکنون در شهرهای مختلف برخی ابعاد الکترونیک سازی فعالیت های روزانه مردم رنگ واقعی به خود گرفته است برای مثال شهرداری ساری اقدام به ارائه کارت هوشمند شهروندی کرده که یکی از خدمات آن پرداخت کرایه تاکسی‌های درون شهری است. این مهم توسط مردم ساری نیز مورد استقبال قرار گرفت و عده زیادی اقدام به خریداری کارت هوشمند شهروند با نام ساری کارت کرده‌اند. هر چند توسعه این موفقیت نیازمند استمرار در تبلیغ و فرهنگ سازی است.
نکته قابل تامل در موفقیت الکترونیک سازی شهرها نیز فرهنگ سازی این مقوله است. اگر مردم علاقه‌ای به استفاده از خدمات الکترونیک نشان ندهند یقینا این مهم بی معنی خواهد بود چرا که بهره بردار اصلی خدمات الکترونیک شهری مردم هستند از این رو توسعه خدمات الکترونیک شهری نیازمند فرهنگ سازی است که با برنامه ریزی و بسته های فرهنگی طولانی مدت میسر خواهد شد.
عده ای از کارشناسان نیز معتقدند که الکترونیک سازی خدمات شهری موجب تزریق تدریجی افسردگی در بین جوامع شهری خواهد شد.
کوروش رضاپور، محقق و پژوهشگر اقتصاد شهری شهر الکترونیک را نمادی از زندگی مدرن دانست و تصریح کرد: زندگی مدرن نیز مشکلات خاص خود را به همراه دارد، بیماری‌هایی که با نام بیماری‌های تمدن شناخته شده‌اند در این شهرها بیشتر دیده می‌شوند.
این پژوهشگر در ادامه تاکید کرد: مشکلات عاطفی و افسردگی، یکی دیگر از معایب این شهر بوده، چرا که برخوردها، دید و بازدیدها و روابط انسانی، مجازی‌سازی می‌شود و شادابی را از کاربران آن می‌گیرد. وابستگی بالا به تکنولوژی نیز یک مشکل بزرگ این نوع زندگی است. اگر زیرساخت دچار مشکل شود به نوعی تمام امور زندگی مختل می‌شود، هزینه بالا برای پیاده‌سازی این نوع شهرها یکی دیگر از معایب آن به شمار می‌رود.
هر چند هر طرحی در محدوده خدمات شهری مزایا و معایبی دارد اما نهایتا این مردم هستند که نقش اصلی را ایفا کرده و تعیین می‌کنند که به چه خدماتی از جنس خدمات الکترونیک در شرایط زمانی کنونی نیاز دارند یا خیر؟
گزارش از حسین زحمتکش، خبرنگار ایسنا
