صنعت برق ایران در حال عقب‌گرد است. صنعتی که پیش از این برای ۵۰ سال آینده خود برنامه داشت، این روزها به دلیل هم‌خوان‌نبودن قیمت تمام‌شده تولید با قیمت تکلیفی فروش، دچار کسری بودجه‌ای وحشتناک شده است، به‌نحوی‌که نمی‌تواند زیرساختهای اصلی خود را با نیازهای روز کشور هم‌خوان کند.
به گزارش رتبه آنلاین از اقتصادآنلاین، لیلا مرگن در شرق نوشت: نتیجه این عقب‌ماندگی هم خاموشی‌هایی بود که در تابستان 97 شاهد آن بودیم. بر اساس بررسی‌های بخش خصوصی، صنعت برق با وجود پتانسیل‌های فراوان، با کسری بودجه دو هزار میلیاردتومانی مواجه شده است که باید برای آن فکری کرد. به اعتقاد فعالان صنعت برق، برای حل مشکلات این صنعت استراتژیک، نیازمند اجماعی ملی هستیم. این اجماع ملی جز با مشارکت همه نهادهای ذی‌ربط به دست نمی‌آید. به همین دلیل رضا اردکانیان، وزیر نیرو، در نشست مشترک دیروز خود با فعالان بخش خصوصی که در حاشیه هجدهمین نمایشگاه صنعت برق برگزار شد، پیشنهاد داد که این وزارتخانه برای ایجاد یک تشکل اجماع ملی با مشارکت همه ذی‌نفعان پیشقدم شود. تنها شرط وزیر نیرو برای حضور افراد در این کارگروه نیز به‌کارگرفتن افرادی بود که می‌توانند نفع فردی خود را در قالب نفع جمعی ببینند.
نشست دیروز وزیر نیرو با فعالان بخش خصوصی صنعت برق، با حضور پررنگ فعالان این بخش برگزار شد. برخلاف فعالان صنعت آب که عموما در نشست‌های مشترک منفعل هستند، فعالان صنعت برق نه‌تنها حضوری پررنگ دارند، بلکه بسته‌های تدوین‌شده‌ای از سودوزیان خود، دولت و مردم به دلیل اقتصاد ناقص بخش برق را هم به همراه دارند. در نشست دیروز پس از آنکه وزیر نیرو به دلیل مشغله کاری از جلسه خارج شد، محمدعلی وحدتی، رئیس هیئت‌مدیره سندیکای شرکت‌های تولیدکننده برق، گله‌مندی خود را از نادیده‌گرفته‌شدن بخش تولید برق به حضار اعلام کرد. اگرچه توضیح داده شد که این برنامه با هماهنگی سندیکای برق که تأمین‌کننده قطعات و تجهیزات این صنعت است، برگزار شده، اما وحدتی سخنان خود را با این کنایه ادامه داد: «متأسفانه تابستان تمام شد و بخش تولید برق هم فراموش شد».
رئیس هیئت‌مدیره سندیکای شرکت‌های تولیدکننده برق، اجرانشدن قانون (و نه کمبود منابع مالی) را مشکل اصلی صنعت برق اعلام کرد. به گفته وحدتی، طبق قانون دولت باید مابه‌التفاوت قیمت تکلیفی و قیمت تمام‌شده برق را بپردازد، اما وزیر اقتصاد در نامه‌ای به رئیس‌جمهور می‌نویسد که به دلیل عدم رعایت این قانون، بخش خصوصی مایل به سرمایه‌گذاری در صنعت برق نیست و از بالاترین مقام اجرائی کشور اجازه می‌خواهد که دولت در مسئله سرمایه‌گذاری برای صنعت برق ورود پیدا کند.
ارزان‌شدن برق نسبت به ابتدای انقلاب
علیرضا اسدی، معاون پژوهشی و برنامه‌ریزی سندیکای برق، نیز در سخنان خود با اشاره به مکانیسم نامناسب قیمت‌گذاری در صنعت برق گفت: اگرچه قیمت اسمی برق افزایش یافته، اما قیمت واقعی برق نسبت به سال 57 روندی کاهشی داشته است.
او ادامه داد: بر اساس مطالعات صنعت برق، دست‌کم در سال 96 اگر هزینه و درآمدهای صنعت برق را نگاه کنیم، دو هزار میلیارد تومان کسری بودجه وجود خواهد داشت. این کسری بودجه انباشت بدهی و کاهش سرمایه‌گذاری در صنعت برق را به همراه خواهد داشت. کاهش سرمایه‌گذاری هم کشور را با خاموشی مواجه می‌کند.
او گفت: طبق استعلام سندیکا، درحال‌حاضر به دلیل تغییرات نرخ ارز، 500 پروژه برق متوقف شده که ارزش آنها بیش از سه هزار میلیارد تومان است.
جمشید بردبار، رئیس کمیته سازندگان کنتور سندیکای برق، نیز در ادامه، عدم تخصیص ارز نیما به بخش برق را یکی از مشکلات این صنعت اعلام کرد. به گفته بردبار، علاوه‌بر تعدیل سریع قراردادها، دولت باید به نظر بخش خصوصی در زمان اصلاح قراردادهای تیپ هم توجه کند. همچنین با توجه به افزایش نرخ ارز، دولت با اختصاص 40 درصد پیش‌پرداخت برای قراردادهای موجود، باید مشکل کمبود نقدینگی بخش تولید را برطرف کند.
ایجاد تشکل اجماع ملی
رضا اردکانیان، وزیر نیرو، نیز پس از شنیدن سخنان حاضران در جمع دیروز، با اشاره به تشکیل چهار کارگروه «حمایت از ساخت داخل»، «تأمین منابع مالی»، «سرمایه‌گذاری» و «تعامل با SME (شرکت‌های کوچک و متوسط)» عنوان کرد: در این کارگروه‌ها از همکاری مجموعه‌ای از افراد بخش خصوصی و دولتی استفاده شده است.
به اعتقاد وزیر نیرو، یک کشور، بدون مردم توسعه‌یافته رشد نمی‌کند. اگر جایی بدون مشارکت افراد توسعه یافته است، این توسعه اجاره‌ای و با حضور مردم توسعه‌یافته‌ای بوده است که اگر حضورشان در آن مکان متوقف شود، توسعه ایجادشده هم از بین خواهد رفت. او ادامه داد: یکی از عناصر توسعه‌یافتگی آینده‌نگری است. باید از امروز به فکر آینده باشیم.
وزیر نیرو با اشاره به اینکه برخی کشورها حتی برای ایجاد بازار محصولاتشان در هزاران مایل دورتر اقدام به جنگ‌افروزی هم می‌کنند، ایران را کشوری معرفی کرد که در اطراف خود 10 تا 12 همسایه در حال توسعه دارد که یا تحت تأثیر جنگ هستند یا به دلیل در حال توسعه بودن، نیازمند سرعت‌یافتن ساخت‌وسازهایشان خواهند بود. این همسایگان بهترین بازار هستند. صنعت برق هم یک صنعت زیربنایی برای این کشورهاست.
او پیشنهاد داد با مشارکت وزارت نیرو کارگروهی با نگاه به دور و با هدف دستیابی به اجماعی ملی تشکیل شود و در آن اعضایی از وزارتخانه‌های نیرو، صمت و مسکن و شهرسازی به عنوان مجموعه‌ای که مصرف‌کننده بزرگ است، سازمان برنامه‌وبودجه، مرکز پژوهش‌های مجلس، کمیسیون انرژی، سندیکا، تشکلهای بخش خصوصی و… حضور یابند.
نیاز 60میلیون‌یورویی کاهش یک‌درصدی تلفات
سعید مهذب‌ترابی رئیس انجمن علمی مدیریت مصرف ایران نیز در سخنان خود با اشاره به افزایش هزینه‌های کاهش تلفات، از نیاز 60میلیون‌یورویی برای کاهش یک‌درصدی تلفات مورد نظر وزارت نیرو خبر داد. به گفته او، بار سرمایشی به صورت بی‌محابا در صنعت برق در حال افزایش است. پیشنهاد این است که روی بحث مدیریت مصرف بار سرمایشی در تابستان با یک فراخوان سرمایه‌گذار پیدا کنیم. همایون حائری معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی نیز با تأکید بر اهمیت کنترل مصرف برق در وسایل سرمایشی گفت: در تابستان سال جاری، 24 هزار مگاوات از برق پیک به مصرف سیستم‌های سرمایشی رسید. محمدحسن متولی‌زاده‌قائینی مدیرعامل توانیر نیز صادرات را از جمله اولویت‌های وزارت نیرو اعلام کرد و افزود: با راه‌اندازی بورس انرژی امکان اینکه درآمدهای حاصل از سوخت صرفه‌جویی‌شده در اختیار بخش خصوصی فعال در این حوزه قرار گیرد، ایجاد شده است.
