ضرورت نهادینه کردن مفهوم درستکاری در کسب‌ و کار

نمایندگان بخش خصوصی در نشست نوزدهم کمیسیون حکمرانی سازمانی اتاق تهران به بررسی ابعاد مفهوم درستکاری تجاری (Business Integrity) پرداختند. آنها از ضرورت معرفی، ترویج و نهادینه‌سازی درستکاری به روش‌های مختلف با استفاده از تجربه جهانی در فضای کسب‌وکار کشور سخن گفتند.

نوزدهمین جلسه کمیسیون حکمرانی سازمانی اتاق تهران؛ عمدتاً به بحث در مورد مساله درستکاری تجاری گذشت. از جمله دشواری وارد کردن این مفهوم به عرصه عمل در ایران که مباحث اخلاقی در آن غیرعملی و نصیحت‌گونه است. در این نشست با نگاهی به تاریخ مباحث مربوط به درستکاری تجاری، تلاش شد راهکارهایی برای استفاده از ظرفیت اتاق تهران برای معرفی و نهادینه کردن مفهوم درستکاری ارائه شود. همچنین میهمان این جلسه از تجربه‌ای مشابه در سازمان بورس گزارشی ارائه کرد. در پایان نیز مروری بر قانون جدید شفافیت قوای سه‌گانه صورت گرفت. 

رئیس کمیسیون حکمرانی سازمانی اتاق تهران، در ابتدای این جلسه به برگزاری همایش سالانه مبارزه با فساد در اتاق تهران و نزدیک شدن به زمان آن اشاره نمود. وی تاکید کرد که در دهمین دوره این همایش که آذر ماه سال جاری برگزار خواهد شد، کلیدواژه «درستکاری تجاری» به عنوان یک محور مهم در نظر گرفته می‌شود.

حسن فروزان‌فرد افزود: ما در این زمینه دست خالی نیستیم. برخی اعضای اتاق، پیش از این نیز به این نتیجه رسیده بودند که به شکل شخصی و درونی باید به مساله درستکاری تجاری بپردازیم. پرداختن به موضوع درستکاری تجاری همواره حائز اهمیت است. اما در جامعه امروز ما که عواملی وجود دارد که ما را به دور شدن از آن تحریک می‌کند، این بحث اهمیتی دوچندان دارد‌.

نگاهی بر جامعه :

ما در جامعه‌ای به شدت کوتاه‌ مدت زندگی می‌کنیم. مفهوم درستکاری (integrity) نیز ابداً چیزی نیست که در کوتاه‌مدت قابل دسترس باشد. در جامعه‌ای که نهادهای آن و مناسبات سیاسی بین ارکان جامعه به شکل بلندمدت تعریف شده وضعیت متفاوت است‌.

در جامعه‌ای مانند امروز ایران که همه کلان‌روندها، جابه‌جایی افراد و نحوه حکمرانی همه کوتاه‌مدت است و آنکه و آنچه امروز هست ممکن است فردا نباشد، پای درستکاری ایستادن بسیار دشوار است‌. اما به نظر تنها راه باقی مانده این است که یک عده پای این مفهوم بایستند. نه به عنوان حرف تزئینی بلکه به مثابه راهی برای اصلاح به آن پایبند بمانند.

او گفت: من نگران این هستم که مسئولیت اجتماعی به عنوان جایگزین integrity تبدیل شود. مسئولیت اجتماعی نیز مفهومی مهم است. اما به هیچ وجه جایگزینی برای درستکاری اجتماعی نیست.

 حسن فروزان‌فرد نهادینه کردن مفهوم درستکاری را ضروری، تاثیر آن را بسیار عمیق و این کار را وظیفه‌ای برای اتاق بازرگانی دانست. وی اظهار کرد: بسیاری از شرکت‌های عضو اتاق تهران، بخش شرکت‌های سهامی خاص در قانون تجارت صد ساله را شاید نخوانده باشند و اصلا با رابطه میان کار خود و قانون آشنا نیستند‌. پس ‌کاری دشوار در پیش است و باید از راه‌های متنوع برای دعوت فعالان بخش خصوصی برای بلند کردن و نگه داشتن این پرچم استفاده کنیم.

نیازمند اعتماد هستیم!

امین صدنژاد، نایب‌رئیس این کمیسیون، نیز اینکه دچار فقر گفتمانی هستیم را بیان کرد. وی گفت که با این شرایط نمی‌توانیم سخن از مدل‌سازی به میان آوریم. او افزود: در جلسه‌ همین دو ماه پیش درباره شرکت‌های کوچک و متوسط گفته شد که آنچه در این بنگاه‌ها میان مشتری و صاحب کسب‌وکار جابه‌جا می‌شود اعتماد است و باید اعتماد را ایجاد و تبلیغ و ترویج کرد. بحث درستکاری یا integrity ناظر به بخش خصوصی زندگی یا بخش‌هایی که چشم قانون به آنها بسته است.

حسن فروزان‌فرد نیز توضیح داد که مزیت اتاق بازرگانی دسترسی به فعالان اقتصادی و شرکت‌های برجسته است. وی شرح داد: منطقی نیست که بنشینیم و منتظر باشیم تا جامعه تکان بخورد. اتاق بازرگانی می‌تواند از جایگاهی که دارد، این مساله را به اجتماع منتقل کند.

هنگامی که حاکمیت این دست مسائل را به جامعه منتقل می‌کند جامعه را نسبت به این پیام‌ها بدبین می‌شود. مضاف بر این‌که همان کسی که حامل این پیغام‌ها است خود، بزرگ‌ترین خطاها را مرتکب شد. پس گوش شنوایی برای حرف‌هایش باقی نمانده است.

ترویج درستکاری و اخلاق در اقتصاد :

محمدرضا عربی، رئیس اسبق مرکز پژوهش‌های سازمان بورس، به اینکه مساله درستکاری دارای ابعاد مختلفی از حکمرانی گرفته تا دیوان‌سالاری و خانواده و … است اشاره کرد. او گفت: درستکاری در حوزه تجارت از شرکت‌های بزرگ آغاز شد. اکنون همه بخش‌های تجاری را مدنظر دارد. اصل مساله هم اعتماد است. در گذشته که روابط محلی بود، مورد اعتماد بودن در بازار یک سرمایه بزرگ محسوب می‌شد. امروز دیگر شرایط گذشته برقرار نیست و نمی‌شود به اعتماد محلی تکیه کرد‌‌. در نتیجه در جهان به این نتیجه رسیدند که برای رسیدن به درستی و اعتماد کدهای مختلفی تعریف و اجرا کنند‌.

احتمالاً حرف اخلاقی از زبان یک تاجر و صاحب کسب‌وکار خریدا نداشته باشد. در نتیجه کار ما تعریف چارچوبی برای خودمان و همکارانمان است که این مفهوم را در عمل پیش ببریم. حتی جا دارد که برای رعایت آن پاداش مادی و معنوی در نظر بگیریم.

مثالی بر این موضوع :

او مثالی زد و گفت: در بازار سرمایه در پی این هستیم که شرکت‌ها را بر اساس مجموعه‌ای از کدها دسته‌بندی کنیم. برای نمونه بگوییم که این شرکت در راستای همسان‌سازی زن و مرد چه امتیازی دریافت می‌کند؟ چه میزان تنوع قومیتی دارد؟ شاید بهتر باشد که در اتاق نیز یک کلاسه‌بندی به این شکل انجام شود. قدم بزرگ‌تری که اتاق می‌تواند انجام دهد این است که با استفاده از قدرت چانه‌زنی خود این گفتمان را به دولت منتقل کند.

او پیشنهاد کرد: باید این حس را تقویت کرد که آدم درستکار دیده می‌شود. برای نمونه می‌توان جایزه رعایت اخلاق تعریف کرد. این کاری ملی و ارزشمند است که سطح کار ما را در جهان نیز بالا می‌برد.

زیان‌های جبران ناپذیر :

سیدمرتضی حاجی‌آقامیری، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران، با بیان کرد که رعایت درستکاری در بدو امر دستاوری ندارد. اما عدم رعایت آن حتما خسارات سنگینی در بر دارد. او به بیان نمونه‌ای عملی از آن پرداخت. وی گفت: در سال‌های دهه ۱۳۸۰ مرکز ملی فرش در پی ایجاد بازارهای جدید برای فرش ایران بود و به سراغ چین رفت. اتفاقاً تسهیلاتی هم برای حضور در بازار چین ایجاد شد. اما بدکرداری برخی فعالان اقتصادی چنان ضربه‌ای به اعتماد زد که آن بازار از دست رفت.

در این نشست مصطفی رنجبر، کارشناسی کمیسیون، مقاله‌ای در مورد مفهوم درستکاری ارائه کرد. همچنین گزارشی از قانون شفافیت قوای سه‌گانه که به تازگی به تصویب رسیده است، نیز ارائه شد.

همچنین بخوانید : استاندارد ISO/TS 29001 : 2003 و مسئولیت های مدیریت!

منبع : اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران