چشم‌ها به تابلوی صرافی‌ها دوخته شده و همه منتظرند تا ببینند شنبه و یک شنبه سرنوشت‌سازی که مدت‌هاست موضوع پچپچه‌های دلالان و فعالان خیابان فردوسی است، چه اتفاقی را برای ارز رقم خواهد زد؟ آن هم درحالی که شب گذشته سه کشور اروپایی اعلام کردند؛ تعلیق تحریم‌های ایران پس از بیست سپتامبر ادامه خواهد داشت.
هرچند رئیس‌جمهوری این دو روز را روز پیروزی مردم ایران خوانده و تبریک گفته اما از آنجا که این دست سخنان روحانی مسبوق به سابقه است، با اظهارات او نگرانی خیلی از مردم نسبت به آینده اقتصاد نه تنها کمتر نشده که بیشتر هم شده است.
شب گذشته سه کشور آلمان، انگلیس و فرانسه در نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل اعلام کردند که تعلیق تحریم‌های ایران پس از ۲۰ سپتامبر ادامه خواهد داشت.
در بازار ارز سیگنال‌های مربوط به مسئله تحریم و نااطمینانی‌های سیاسی معمولا بی‌تاثیر نیستند، هر چند که به عقیده برخی کارشناسان درحال‌حاضر اخبار فقط روی افزایش نرخ ارز اثر دارند و سیگنال‌های کاهشی بی‌تاثیر هستند.
از سوی دیگر اگرچه حضور و مداخله فعالانه بازارساز هفته گذشته چندان موفقیت آمیز نبود و با تصمیمات لحظه‌ای و ضدونقیض او گاه حتی به انتظارات منفی بازار دامن زده شد اما به هرحال همچنان این امید وجود دارد که تهدیدهای سیاستگذار برای کنترل قیمت، تاثیراتی داشته باشد.
انزوای اقتصادی ایران با ارز چه خواهد کرد؟
احمد حاتمی‌یزد، تحلیلگر اقتصادی، درباره تاثیر احتمالی مکانیزم ماشه و اخبار مربوط به آن می‌گوید: مکانیسم ماشه شکست خورده است، نامه‌ای که اروپاییان به شورای امنیت سازمان ملل نوشته‌اند نیز صحه‌ای است بر این موضوع. اما تحریم‌های قبلی موجب شده درآمدهای ارزی ما کاملا کاهش پیدا کند. آن درآمدی هم که داشتیم برایمان غیر قابل دسترس است، ما درحال‌حاضر اصلا درآمد ارزی نداریم. در این حالت طبیعتا واردات ممکن نیست.
آنطور که حاتمی‌یزد می‌گوید علاوه بر مشکلات خارجی در داخل نیز تجار و کارخانه‌داران بخش خصوصی که صادرات داشته‌اند حاضر نیستند که ارزشان را به کشور بیاورند یا حتی معادل آن جنس وارد کنند. آنها ترجیح می‌دهد درآمد صادرات را به صورت ثروت در بانک‌های خارج از کشور نگهداری کنند یا خارج از کشورر با آن ملک بخرند. او تاکید می‌کند: این معضلی است که خون اقتصاد ما را می‌مکد.
تلاش نافرجام سیاستگذار بی‌قدرت
هفته گذشته بانک مرکزی سقف قیمتی سامانه نیما را برداشت تا صادرکنندگان انگیزه بیشتری برای عرضه ارز خود داشته باشند، آیا این اقدام بازارساز تاثیری در قیمت ارز خواهد داشت؟
حاتمی یزد در پاسخ عنوان می‌کند: بانک‌مرکزی با این کار کنترلش را کم کرده و از صادرکنندگان می‌خواهد ارز را به هر قیمتی که می‌خواهند بیاورند. این نشان می‌دهد بانک مرکزی و مجموعه حکومت در برابر بخش خصوصی قدرت کافی ندارد. بانک مرکزی بسیار ضعیف‌تر از آن است که حریف تجار، اتاق بازرگانی و کارخانه‌داران بخش پتروشیمی شود. اگر آنها ارز را باز نگردانند بانک مرکزی هیچ کاری قادر نیست انجام دهد.
به اعتقاد او از دست بانک مرکزی به تنهایی کاری ساخته نیست اما اگر با وزارت دارایی هم دست شود می‌تواند فشار بیشتری وارد کند و معافیت مالیاتی مربوط به صادرات را برای افرادی که ارزشان را برنگرداندند، بردارند.
رشد دلار متوقف نخواهد شد؟
آیا نامه اروپاییان برای ادامه یافتن تعلیق تحریم‌های ایران می‌تواند سیگنال مثبتی برای ارزان شدن دلار باشد؟
حاتمی‌یزد صراحتا پاسخ می‌دهد: خیر، ممکن نیست. تحریم‌ها همچنان وجود دارد و ما اجازه دسترسی به منابع ارزی‌مان در چین، امارات و … را نداریم. اصل ماجرا در این است که بانک‌ها با ما همکاری نمی‌کنند. هر بانکی فعالیت و ارتباطش با امریکا را به ارتباط کوچکش با ایران ترجیح می‌دهد. با این وضع سیگنال‌ها اثری نخواهند داشت.
آنطور که این مدیرعامل اسبق شبکه بانکی می‌گوید باید منتظر ماند و دید که نتیجه انتخابات امریکا چه خواهد بود. زیرا تا وقتی ترامپ و تحریم‌ها باشند، افزایش نرخ ارز ادامه دارد و هیچ توقفی در این امر متصور نیست چرا که هیچ درآمد ارزی در دسترسی نداریم. دارو و غذا را هم با هر دلاری و در هر قیمتی مجبوریم که بیاوریم.
