«هتل بوتیک» حدود ۱۰ سال است که در ایران جریان یافته؛ هتل‌هایی با معماری خاص و خدماتی شیک و البته گران که اخیرا کلنگ توسعه آن‌ها در ایران به زمین کوبیده شده و شعارهای محکمی در راستای ضرورت افزایش روزافزون آن‌ها سر داده شده است. همین موضوع آینده نگران‌کننده‌ای را برای این رسته از هتل‌ها رقم زده است.
هتل بوتیک (Boutique-Hôtel) معمولا اتاق‌های محدودی دارد که خدماتی ویژه و متفاوت از هتل‌های بزرگ عرضه می‌کند، شیک و لوکس بودن و اصالت داشتن مهمترین معیار این هتل‌ها است. آن‌چه اغلب، هتل بوتیک‌ها را شهره می‌کند ویژگی‌های طراحی بنای آن‌ها است که از هنر معماران بنام برگرفته شده است.
به گزارش رتبه آنلاین، جرقه هتل بوتیک‌ها از آمریکا زده شد، از شهر نیویورک که بعدها به کشورهای دیگر رسید. پدیده‌ای که از دل صنعت تفریحات شبانه بیرون آمد اما سرنوشت متفاوتی برای آن تعریف شد. امیدرضا کاظمی، کارشناس هتل و مدیر بهره‌برداری و اجرایی شماری از هتل بوتیک‌ها در ایران است که داستان شکل‌گیری «هتل بوتیک» را در گفت‌وگو با ایسنا این‌طور روایت می‌کند: از دهه ۸۰ میلادی هویتی جدید در مهمان‌نوازی گردشگری تعریف شد که فلسفه اقتصادی رایج آن دوره، انگیزه شکل‌گیری‌اش بود. ایده متعلق به دو آمریکایی بود که در حوزه تفریحات و کلاپ شبانه موفق بودند و تصمیم گرفتند بخش‌هایی از آن حرفه را وارد حوزه اقامت و پذیرایی کنند و سرانجام در سال ۱۹۸۴ میلادی اولین هتل بوتیک دنیا در شهر نیویورک را افتتاح کردند. آن دو آمریکایی که صاحب یک زنجیره هتلی نیز بودند از حرفه پیشین خود دریافتند اگر می‌خواهند فروش بهتر و بیشتری داشته باشند باید طراحی و معماری نوآورانه‌ای را به اجرا بگذارند، با همین نگرش بود که اولین هتل بوتیک با موفقیت زیادی روبه‌رو شد و سبک زندگی را در صنعت هتلداری آن دوره تغییر داد.
کاظمی که مطالعات گسترده‌ای روی هتل بوتیک‌ها داشته، اضافه می‌کند: معماری، طراحی و خدمات پذیرایی متفاوت و ویژه و مهم‌تر از همه شیک، در اتاق‌هایی بسیار محدود از معیارهای اصلی هتل بوتیک‌ها است. هتل بوتیک‌ها ساختار زنجیره‌ای ندارند و معمولا نمی‌توان دو نمونه مشابه به هم را پیدا کرد. با توجه به این‌که خیلی از بناهای تاریخی قصرها و قلعه‌ها خصوصیات نزدیکی با هویت هتل بوتیک داشتند بسیاری از این هتل‌ها در چنین اماکنی راه‌اندازی شده‌اند.
اما چرا واژه فرانسوی «بوتیک» در کنار عنوان هتل قرار گرفته است؟ کاظمی در این‌باره توضیح می‌دهد: بوتیک‌ها مغازه‌های کوچکی در فرانسه بودند که لوازمی باارزش از برندهای معروف و هنرمندانی شناخته‌شده را به فروش می‌گذاشتند که معمولا قیمت آن‌ها به خاطر تک بودن گران بود. ایده‌پردازان هتل بوتیک نیز با علم به این مفهوم، چنین واژه‌ای را به خدمات مهمان‌نوازی و هتلی اضافه کردند تا نشان دهند کثرت‌گرایی هتل‌های بزرگ در هتل بوتیک‌ها وجود ندارد.
حدود ۱۳ سال پیش نخستین هتل بوتیک به آن مفهومی که در آمریکا ریشه دواند، در روستای صخره‌ای کندوان استان آذربایجان شرقی تاسیس شد اما اسناد و بررسی‌ها نشان می‌دهد در ایران هیچ هتلی تا کنون مجوز «هتل بوتیک» نگرفته است و خدمات لوکس و شیک، آن‌چنان که هدف این سبک بوده در هتل بوتیک‌های ایران کمتر مورد توجه قرار گرفته و ویژگی خاص این هتل‌ها تنها در معماری بنا خلاصه شده است.
کاظمی می‌گوید: پاسخ این سوال را که هتل بوتیک‌های ایران با چه تفکری راه‌اندازی شده‌اند نمی‌دانم، اما شاید بتوان هتل بوتیک عامری‌ها در شهر کاشان را به لحاظ طراحی ساختمان و خدمات، اصولی‌ترین هتل بوتیک ایران معرفی کرد، هرچند که در برخی منابع آمده اولین هتل بوتیک در کندوان استان آذربایجان شرقی راه‌اندازی شده و بعد در کاشان شکوفا شده و از اواخر سال پیش به تهران رسیده است.
آمار هتل بوتیک‌ها در ایران مشخص نیست. کاظمی در این‌باره می‌گوید: واقعیت این است که الان همه اقامتگاه خود را هتل بوتیک می‌دانند، درحالی‌که هر هتل سنتی، هتل بوتیک نیست. مساله این است که اصلا مجوزی با عنوان هتل بوتیک صادر نمی‌شود و همه این هتل‌ها مجوز اقامتگاه سنتی دریافت می‌کنند. البته برخی به نام هتل مجوز گرفته‌اند ولی واژه «بوتیک» را به نام هتل اضافه کرده‌اند.
او به نگرانی‌ها می‌پردازد و به آن‌چه ممکن است آینده هتل بوتیک‌ها را در ایران به مخاطره اندازد و به سرانجام بومگردی‌ها دچار کند اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: هتل بوتیک‌ها اگر مجوز هتل بگیرند با محدودیت‌هایی مواجه می‌شوند، چون ضوابط هتل را باید رعایت کنند تا ستاره بگیرند. درحالی‌که استاندارد هتل بوتیک‌ها مشابه هتل نیست. مثلا در اسکاتلند هتلی وجود دارد که یکی از لوکس‌ترین‌های دنیا است و برای هر اتاق چند میلیون پوند هزینه کرده ولی از نظر ضوابط و استاندارد یک هتل چهارستاره است که خدمات کاملا لوکس و مشابه هتل بوتیک‌ها عرضه می‌کند. این هتل نرخ‌گذاری را خودش انجام می‌دهد اما در ایران شرایط متفاوت است. نرخ هتل‌ها را دولت تعیین می‌کند. برای همین هتل بوتیک‌ها با آن شرایط خاصی که دارند باید ضابطه و استاندارد متفاوتی داشته باشند تا براساس آن‌ها ارزش‌گذاری شوند. اگر این ضوابط پایش نشود می‌توان شب امتحان خوب بود اما بعد از آن خدمات و استاندارد را رها کرد، آن‌وقت است که صدای اعتراض مهمان بلند می‌شود.
کاظمی درباره خطری که سرمایه‌گذاری در جریان نوپای هتل بوتیک در ایران را تهدید می‌کند، بیشتر توضیح می‌دهد: ارزیابان گردشگری با محتوای هتل بوتیک تا به حال مواجه نشده بودند، بنابراین اجازه نمی‌دهند نرخ این اقامتگاه‌ها از یک سقفی بیشتر تعیین شود، در نتیجه سرمایه‌گذار بعد از مدتی یا ترجیح می‌دهد هتل را تعطیل کند یا اتفاق دیگری برای آن هتل بوتیک رخ می‌دهد. به هیچ وجه برای سرمایه‌گذار نمی‌ارزد هتل بوتیک را با هتل یک تا پنج‌ستاره مقایسه کند درحالی‌که شرایط فروش یکسانی ندارند. مثلا در سرای عامری‌ها با ۲۷ اتاق در زیربنایی به وسعت ۱۱ هزار متر امکان تامین مخارج وجود ندارد، برای همین گاهی پیشنهاد می‌کردیم اجازه دهند قیمت برخی اتاق‌ها که حالت موزه‌ای داشت فراتر از نرخ‌نامه کارشناسان گردشگری تعیین شود. قضیه هتل بوتیک و نرخ‌گذاری آن در کشورهای دیگر پذیرفته شده است، اما در ایران هرچه جلوتر می‌رویم موضوع برای هتل بوتیک‌ها چالشی‌تر می‌شود. واقعیت این است مطالعه و ظرفیت‌سنجی این پروژه‌ها با وضعیت اقتصادی ایران برای سرمایه‌گذاری دل شیر می‌خواهد. برای همین از وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی درخواست کردیم نرخ هتل بوتیک‌ها را آزاد کند.
این کارشناس هتل ادامه می‌دهد: هتل بوتیک‌ها مشتریان خاصی دارند و معمولا گروهی که طالب تفاوت است برای اقامت در این هتل‌ها هزینه می‌کند. آن جامعه خاص گردشگر به ایران سفر می‌کرد اما هتل خوب نبوده که در آن اقامت کند.
کاظمی ادامه می‌دهد: در کشورهای دیگر هتل بوتیک‌هایی وجود دارند که حداقل ورودی آن‌ها شبی هزار دلار است درحالی‌که قیمت گران‌ترین سوئیت‌ها در هتل‌های ایران به شش میلیون تومان می‌رسد، یعنی کمتر از هزار دلار. البته این هتل‌ها اصلا لوکس نیستند، چرا که لوکس بودن یک هتل را خدمات تعیین می‌کند نه متریال، اما سرمایه‌گذاران ایرانی بدون استثنا، به سازه‌ای مجلل و شیک در هتل‌ها فکر می‌کنند و به مدیریت آن و کیفیت خدمات اصلا توجهی ندارند. برای همین همه با یک موج می‌آیند و با یک موج می‌روند. قطعا این سرنوشت در انتظار هتل بوتیک‌ها است، البته اگر محتوای مدیریت و رهبری آن‌چنان که در دنیا درحال قوع است، تغییر نکند.
او نگرانی دیگر را تعریف اشتباه هتل بوتیک می‌داند و بیان می‌کند: امیدواریم آن اتفاقی که برای «بومگردی‌ها» رخ داد در هتل بوتیک‌ها تکرار نشود. خیلی از بومگردی‌ها با محتوای واقعی «اکولاژ» فاصله دارند. بلایی که بر سر بومگردی‌ها آمد از واژه است، همه اشتباه آن را فهمیدند و اشتباه اطلاع‌رسانی کردند. این نگرانی درباره هتل بوتیک هم وجود دارد که از این به بعد هر بنای سنتی و تاریخی که مجوز گرفت خود را هتل بوتیک معرفی کند، درحالی‌که تعریف اقامتگاه سنتی و هتل با هتل بوتیک متفاوت است.
از طرفی کاظمی، خط‌کش‌گذاری را راه‌حل چالش هتل بوتیک‌ها نمی‌داند و می‌گوید: آن‌قدر خلاقیت وارد حوزه گردشگری می‌شود که اگر خط‌کش بگذاریم و اندازه بگیریم، کار را سخت و نشدنی می‌کنیم. باید دنبال معیار دیگری بود چون گردشگری روز به روز خلاق‌تر می‌شود و تعاریف درحال تغییر است.
