رضا کربلایی/ بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان تجارت ایران با کشورهای انگلیس، آلمان، فرانسه و ایتالیا که در زمان تحریم‌ها به‌شدت افت کرده بود، پس از امضای برجام در مسیر بازگشت به رونق قرار دارد و سبد کالاهای وارداتی از این کشورها بیشتر ناظر بر کالاهای واسطه‌ای ازجمله ماشین‌آلات مورد نیاز صنایع فرسوده ایران است.
در تازه‌ترین تحول فعالان و شرکت‌های انگلیسی در پارلمان این کشور با حمید بعیدی‌نژاد، سفیر ایران در انگلیس و از اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران درباره نحوه همکاری و سرمایه‌گذاری در ایران مذاکره کردند. این دیدار مهم که شامگاه جمعه با حضور ریچارد بیکن، رئیس گروه دوستی پارلمانی ایران و انگلیس و البته نمایندگان 15شرکت تولیدی، تجاری و سرمایه‌گذاری بریتانیایی برگزار شده، به گفته سفیر ایران نشان از تمایل انگلیس‌ها برای تداوم و گسترش روابط تجاری ایران دارد.
بعیدی‌نژاد با اشاره به برگزاری این نشست اقتصادی در پارلمان انگلیس آن هم 3هفته پس از ادعاهای جنجالی دونالد ترامپ علیه مردم ایران به فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران این کشور اروپایی اطمینان داده است که برجام مستحکمتر از آن است که دولت آمریکا بتواند با تداوم آن مخالفت کند.
رقابت اروپایی‌ها بر سر ایران
سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی انگلیسی که پس از اعمال تحریم‌ها علیه ایران به‌دلیل نزدیکی روابط سیاسی و تجاری با آمریکا همواره با تردیدهای جدی برای همکاری با ایران تصمیم گرفته و می‌گیرند، حالا نگران از سبقت 3رقیب سنتی‌شان یعنی آلمان، ایتالیا و فرانسه تلاش دارند تا با عبور از مرحله تردید دست‌کم حجم مراودات تجاری‌شان را با ایران افزایش دهند. هرچند سیاست ایران در همکاری با کشورهای اروپایی تا اندازه‌ای با قبل از تحریم‌ها تغییر کرده و بیشترین تمایل ایران به سرمایه‌گذاری اروپایی‌ها در ایران متمرکز شده‌است؛ تدبیری که باعث شد تا چندی پیش قرارداد ساخت بزرگترین نیروگاه خورشیدی ایران با ظرفیت تولید 600مگاوات برق، با شرکت کورکاس انگلیس امضا شود.
افزون بر اینکه اخیراً تفاهمنامه همکاری و گسترش مناسبات تجاری بین اتاق بازرگانی ایران و انگلیس به امضا رسیده و انتظار می‌رود در آینده نزدیک این تفاهمنامه جنبه اجرایی‌تری پیدا کند.فرانسوی‌ها البته در رقابت با دیگر رقبای سنتی خود در قاره سبز گام‌های جدی‌تری برداشته‌اند و افزون بر امضای قراردادهای تجاری در صنعت خودرو و فروش هواپیما در ایران، غول نفتی‌شان یعنی توتال فرانسه هم زودتر از دیگر شرکت‌های نفتی اروپا ازجمله بی‌پی انگلیس قراردادی برای توسعه فاز 11پارس‌جنوبی را امضا کرده است. آلمان‌ها و ایتالیایی‌ها هم هرچند همچنان در اختیار گرفتن سهمی از سبد سرمایه‌گذاری در صنعت خودرو را هدف قرار داده‌اند، اما سرمایه‌گذاری در حوزه محیط‌زیست و انرژی‌های تجدیدپذیر برای شرکت‌های اروپایی ازجمله آلمان همچنان جذاب به شمار می‌آید.
بازگشت رونق تجارت با غول‌های اروپایی
بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان تجارت ایران با کشورهای انگلیس، آلمان، فرانسه و ایتالیا هم که در زمان تحریم‌ها به‌شدت افت کرده بود، پس از امضای برجام در مسیر بازگشت به رونق قرار دارد و سبد کالاهای وارداتی از این کشورها بیشتر ناظر بر کالاهای واسطه‌ای ازجمله ماشین‌آلات مورد نیاز صنایع فرسوده ایران است.
این در حالی است که ایران هم تلاش دارد تا افزون بر بازگرداندن سهم خود از بازار انرژی و به‌ویژه نفت در اروپا، سهم بیشتری از صادرات غیرنفتی را در اختیار بگیرد. آمارهای رسمی از میزان صادرات ایران به 4کشور اروپایی یادشده طی 15سال گذشته نشان می‌دهد که حجم واردات ایران از بالای 11میلیارد دلار در سال 1387به‌طور فاحشی در سال 88به بعد افت کرده و به 4میلیارد دلار در سال 89رسیده تا آنجا که پس از ثبت میزان واردات 7.1میلیارد دلاری در سال 91از 4کشور یادشده، شاهد افت میزان واردات به 3.5میلیارد دلار در سال 94بوده‌ایم. اما در سال 95میزان واردات ایران از این کشورها روندی صعودی داشته و به بالای 5میلیارد دلار رسیده است.
از سوی دیگر تجارت ایران با کشورهای آلمان، انگلیس، فرانسه و ایتالیا قابل تأمل است به‌نحوی که میزان صادرات کالاهای ایران به بیش از یک میلیارد دلار در 2سال متوالی 1393و 1394رسیده و در سال 95هم حدود یک میلیارد دلار برآورد شده است. این در حالی است که حجم صادرات ایران به این کشورهای اروپایی از سال 86تا 92به کمتر از 900میلیون دلار افت کرده بود.
در انتظار چراغ سبز بانک‌ها
افزایش روابط اقتصادی ایران و اروپا البته در گرو عادی شدن روابط بانک‌های بزرگ دنیا با ایران است و البته اصلاح ساختار بانک‌های کشورمان. تجارت با قاره سبز برخلاف کشورهای دیگر ازجمله چین، هند و کره سخت‌تر و پیچیده‌تر است و مبنای حرکت شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران اروپایی همکاری شفاف حول محور بانک‌ها و استفاده از سازوکارهایی چون فاینانس و… شکل خواهد گرفت. آمارها و رایزنی‌ها نشان می‌دهد که اروپا و ایران برای افزایش روابط اقتصادی به‌تدریج از تردید به سمت عمل گام برمی‌دارند. آیا دوران عادی شدن روابط اقتصادی و تجاری با قاره سبز فرارسیده است؟