عمارت آصف وزیری یا خانه کرد، از بنامترین خانههای سنندج است و یکی از زیباترین خانههای ساخته شده با سبک معماری اسلامی در غرب ایران بشمار میآید، موزهی مردم شناسی قوم کُرد به عنوان یک گنجینه مهم از فرهنگ مردم کُرد در این خانه قرار دارد که بزرگترین موزهی احداث شده برای یک قوم در کشور است. اما ماجرای این عمارت چیست و چرا به این نام خوانده میشود؟
خانه کرد، حدود 4000 مترمربع وسعت دارد و در گذشته به فردی به نام آصف خان دیوان، ملقب به میرزا علی نقی کردستانی (میرزا علی نقی خان لشکر نویس) تعلق داشته و نامش را هم به همین سبب گذاشتهاند. جالب است بدانید که معماری 3 دورهی مختلف صفوی، قاجاری و پهلوی را همزمان میتوان در این بنا دید؛ چراکه بخشهای مختلف آن در طول زمان و در دورههای مختلف تکمیل شدهاند.
میرزا علی نقی کردستانی یا همان آصف وزیری، پسر میرزا رضای وزیری کردستانی بود که در دوران قاجار از سیاست گذاران مهم کردستان محسوب میشد. پیشینهی وی در اصل به شهر اصفهان برمیگردد؛ اما در حدود سالهای 992 هجری شمسی، او و خانوادهاش به دعوت هلو خان اردلان، حاکم کردستان به شهر سنندج میآیند. در همان دوران یکی از اعضای خانواده آصف وزیری که عبدالله نام داشت به مقام وزارت در کردستان میرسد و از آن به بعد، پسوند نام خانوادگی آنها به وزیری تغییر پیدا میکند. میرزا علی نقی کردستانی قبل از دوران مشروطه به خاطر خدمت در وزارت کشور در دورهی والی گری حسنعلی خان گروسی، لقب دیوان آصف میگیرد و در دوره مشروطه، لقب آصف اعظم را از آن خود میکند.
این عمارت، سال ها پیش از وجود آصف ساخته شده است. شهر سنندج در دورهی صفویه تحت مالکیت خاندان اردلان که از حکومت های ملوک الطوایفی غرب ایران محسوب می شد، قرار داشت و همزمان با دورهی صفویه بود که پایههای اولیهی ساخت این خانه بنا شد. مالک اولیهی این عمارت را خانواده معتمد هاشمیها (امجد الاشراف) نام برده اند که به احتمال زیاد در همان دورهی صفویه، بخشهای شمالی خانه مثل عمارت شاه نشین و بخشهایی مثل تالار تشریفات، اتاقهای تو در تو و راهروهای دو طرفین تالار را در خانه ساختهاند. سپس میرزا محمدرضای وزیر، پدر آصف وزیری در اوایل دوره قاجار خانه را به تملک خود درآورده و بعدها بخشهایی مثل ضلعهای شرقی و غربی حیاط بیرونی و بخش حمام را به خانه اضافه میکند، بعد از پدر، خانه به مالکیت پسر یعنی آصف خان وزیری میرسد و وی با اضافه کردن سردر ورودی و بخشهای غربی و شرقی بنا، جلوه خاصی به آن میبخشد و از آن پس نام خود را بر این خانه میگذارد.
این خانه در نزدیکی خانه زیبای دیوان مشیر، بازار سنندج و موزه سنندج (عمارت سالار سعید) قرار دارد و می توانید بعد از بازدید کردن از این خانه، به سراغ این جاذبه ها بروید.