زمانی نذر مردم، ساختن آبخوری‌های عمومی بود. یک کاشی زیبای منقش به «سلام بر حسین» یا «شادی روح درگذشتگان صلوات» هم نصب می‌کردند کنارش تا هم جایی برای نفس تازه کردن باشد، هم آبخوری. اما دوره و زمانه عوض شده. حالا «بطری آب» بخشی از خرید روزانه خیلی از مردم شهرها شده است و همین بطری‌های آب قرار است به کشتنمان بدهد!
تخمین زده می‌شود که برای بازگشت پلاستیک به طبیعت، حد اقل ۱۰۰۰ سال زمان لازم است. این یعنی از ابتدای عصر صنعتی‌شدن تا امروز، هر چه پلاستیک تولید و مصرف کرده‌ایم، هنوز روی زمین است. پلاستیک توسط میکروارگانیسم‌های زنده تجزیه نمی‌شود و تنها اتفاقی که برایش می‌افتد این است که توسط عوامل محیطی مثل نور خورشید و باران، به تکه‌های ریزتر تبدیل می‌شود. این تکه‌های خرد پلاستیکی که به آنها میکروپلاستی هم می‌گویند این روزها آنقدر زیاد شده‌اند که حتی از غذای ما هم سر در آورده‌اند.
راضی‌کردن آدم تشنه در مورد اینکه «آب خوردن می‌تواند منجر به مرگ خرس‌های قطبی شود» کار سختی به نظر می‌رسد اما شاید اگر بدانیم که همین بطری‌های پلاستیکی می‌تواند خودمان را به کشتن بدهد، ماجرا کمی فرق داشته باشد!
بطری‌های پلاستیکی که برای آب آشامیدنی استفاده می‌شوند، حاوی ماده‌ای به نام بیسفینول ای (Bisphenol A) هستند که به نام اختصاری BPA شناخته می‌شود. ثابت شده است که این ماده شیمیایی که برای استحکام و شفافیت بطری‌های پلاستیکی استفاده می‌شود، در کارکرد غدد درون‌ریز بدن اختلال ایجاد می‌کند و می‌تواند منجر به برخی سرطان‌ها، اختلال‌های عصبی، بلوغ زودرس، زایمان زودرس و حتی اختلال در رشد جنین شود.
بطری‌های پلاستیکی علاوه بر این، حاوی فتالایت (phthalates) هستند که باعث انعطاف‌پذیری بدنه بطری‌ها می‌شود و می‌تواند منجر به اختلال‌های جنسی شود.
به غیر از سلامتی خود ما، بطری‌های پلاستیکی سلامتی و زندگی باقی موجودات زنده روی زمین را هم تهدید می‌کند. تنها بخش بسیار کوچکی از مجموع زباله‌های پلاستیکی که روزانه در شهرها تولید می‌شود، به ایستگاه‌های بازیافت مواد خشک می‌رسد. شهرداری‌ها معمولا امکان جمع‌آوری و بازیافت تمام زباله پلاستیکی تولیدشده در طول روز را ندارند. بازیافت، گران، زمان‌بر و پرمصرف است. نه تنها به سوخت نیاز دارد بلکه آب فراوانی هم در فرآیند آن مصرف می‌شود.
اگر فکر میکنید می‌شود از بطری آبی که می‌خرید دوباره استفاده کرد و با این ایده خریدن آب بطری‌شده را توجیه میکنید، باید بدانید که خطر استفاده دوباره از بطری‌ها، از خطر استفاده بار اولشان بیشتر است! محیط بطری‌های پلاستیکی برای رشد انواع باکتری مناسب است، امکان تمیزکردن کامل آنها تقریبا وجود ندارد و همین مساله ضرر پرکردن دوباره بطری را برایمان بیشتر می‌کند.
ممکن است ۱۰۰۰ تومان برای هر بطری آب، به نظر خیلی‌ها آنقدرها گران نباشد اما تولید بطری‌های پلاستیکی هزینه زیادی می‌برد. پلاستیک را نمی‌شود با صرف انرژی‌های تجدیدپذیر تولید کرد. سالانه در سراسر جهان، ۱۷ میلیون بشکه نفت خام فقط و فقط صرف تولید بطری‌های پلاستیکی می‌شود. این مقدار نفت، برای گرم‌کردن ۱۹۰ هزار خانه در سال کافی است. علاوه بر این تولید بطری‌های آب هر سال معادل ۲.۵ میلیون تن دی‌اکسید کربن وارد هوا می‌کند. گازهای گلخانه‌ای، زمین را گرم‌تر می‌کنند، تغییرات آب و هوایی را شدت می‌دهند، منجر به تغییرات اقلیمی می‌شوند، سیل و رانش زمین و خشکسالی‌های عظیم به همراه دارند، همین طور حیات گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری و در ادامه زندگی نوع انسان را تهدید می‌کنند. فقط تولید بطری‌های پلاستیکی نیست که سوخت مصرف می‌کند و زمین را آلوده می‌کند. حمل و نقل آب بطری‌شده به شهرها، انبارکردن آنها در فروشگاه‌ها و حمل‌کردن آنها به یخچال‌ها هم نیاز به صرف انرژی دارد و هزینه این انرژی روی قیمت ۱۰۰۰ تومانی بطری‌ها محاسبه نمی‌شود!
بیشتر بطری‌های پلاستیکی که دور می‌اندازیم سر از اقیانوس در می‌آورند. قاره هفتم روی اقیانوس، قاره‌ای متشکل از همین بطری‌های پلاستیکی و باقی محصولات غیرقابل بازیافت است که راهشان را به شکم موجودات زنده پیدا می‌کنند. پرنده‌ها، لاک‌پشت‌ها، خرس‌ها و حتی ماهی‌ها می‌توانند تکه‌های پلاستیک را به جای غذا یا همراه غذا ببلعند و از آنجا که نمی‌توانند پلاستیک را هضم یا دفع کنند، پلاستیک آنقدر در شکمشان زیاد می‌شود که حیوان را از گرسنگی می‌کشد.
اگر همه این دلایل به اندازه کافی قانع‌کننده است که به استفاده از بطری‌های پلاستیکی دوباره فکر کنید، راه‌های جایگزین زیادی وجود دارد که هم در خیابان تشنه نمانید و هم دستتان به خون موجودات زنده آلوده نشود.
برای شروع می‌توانید با شورایاری محله یا نماینده‌تان در شورای شهر تماس بگیرید و از آنها بخواهید آبخوری‌های عمومی در سطح شهر را بیشتر کنند!
بطری‌های پلاستیکی را با قمقمه عوض کنید. قمقمه‌ها ماندگاری بیشتری دارند و تمیز کردن آنها راحت‌تر است. می‌شود آنها را به راحتی از آب شیر پر کرد. علاوه بر این می‌توانید کمی آب لیمو یا خیار رنده‌شده هم در قمقمه بریزید تا به سیرآب‌شدنتان در روزهای گرم کمک کند. روشن است که خریدن قمقمه از خریدن چند بطری آب در روز بسیار ارزان‌تر تمام می‌شود. اگر قمقمه را جا گذاشتید یا به هر دلیلی ناچار شدید یک بطری آب بخرید، مطمئن شوید که بطری را بعد از تمام‌کردن آب در ظرف زباله‌های بازیافتی انداخته‌اید و فراموش نکنید که حتی یک بطری هم می‌تواند به طبیعت آسیب بزند.
با دوستانتان در مورد متوقف‌کردن خرید بطری‌های آب صحبت کنید و از آنها بخواهید به شما بپیوندند. حتی اگر می‌توانید برای آنها هم قمقمه بخرید!
به گروه‌های پاکسازی طبیعت کمک کنید. گزارش این گروه‌ها نشان می‌دهد که از هر پنج تکه زباله‌ای که در طبیعت رها شده است، حداقل یکی از آنها بطری پلاستیکی است. حتی اگر یک بطری را از روی زمین بردارید، ممکن است جان یک پرنده را نجات بدهید. در نهایت، تمام زمین و همین یک زمین است که خانه ماست.
