سیر کامیابی بنگاه‌ها و فعالان اقتصادی را نشان دهید

محمود صدری|

تحلیلگر اقتصادی و روزنامه‌نگار باسابقه در یادداشتی که به مناسبت سومین سالگرد تاسیس رسانه بخش خصوصی به ارزیابی عملکرد پایگاه خبری پرداخته و پیشنهادهایی را ارائه داده است.

اولاً به گردانندگان «پایگاه خبری اتاق ایران» تبریک عرض می‌کنم و خوشحالم که بخش خصوصی ایران در فضای مجازی فعال است و صدایش را به گوش مخاطبان می‌رساند. همچنین، به همه کوشندگان عرصه تولید در کشور، که شمار زیادی از آنان در قالب اتاق‌های بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان‌ها و اتاق ایران متشکل شده‌اند، خدا قوت می‌گویم و برایشان آرزوی موفقیت می‌کنم.

این لطف شماست که از بنده خواسته‌اید نظرم را درباره پایگاه خبری اتاق بگویم؛ اما آن چیزی که ملاک داوری درباره کار رسانه است در وهله نخست هدفی است که آن رسانه برای خودش تعریف کرده و در وهله دوم، مخاطبانی است که برایش تعریف‌شده است. اگر هدف درست تشخیص داده شود و مخاطب موردنظر هم بپسندد، نظر دیگران تعیین‌کننده نیست. بنابراین، ارزیابی من در همین چارچوب خواهد بود و می‌کوشم سلیقه‌ام را در اظهارنظر، دخالت ندهم.

رسانه‌ای که قرار است صدای اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران باشد، قاعدتاً باید دو هدف اساسی را پیگیری کند.

هدف اول: ارائه تصویری روشن از فضای کسب‌وکار در ایران است. این تصویر باید حاوی فرصت‌های کسب‌وکار و موانع سیاسی و اقتصادی و حقوقی و فرهنگیِ کسب‌وکار باشد.

هدف دوم: باید حاوی آموزش‌هایی برای تولیدکننده و تاجر و مصرف‌کننده باشد. ساختار «پایگاه خبری اتاق ایران» و موضوع‌بندی‌های آن نشان می‌دهد که طراحان آن چنین دغدغه‌هایی داشته‌اند و تقریباً همه موضوع‌های مرتبط با کسب‌وکار را در آن تعبیه کرده‌اند. از این حیث، فقط چند نقیصه کوچک (البته با نتایج بزرگ) به چشم می‌آید که امیدوارم با برطرف شدن آن‌ها، این پایگاه خبری از آنچه هست بهتر شود:

1- در منوی سایت، ذیل عنوان کلی اقتصاد ایران، این زیرشاخه‌ها دیده می‌شود: اقتصاد کلان، کشاورزی و محیط‌زیست، بازار پول و سرمایه، انرژی، صنعت و معدن، بازرگانی و تجارت، حمل‌ونقل و خدمات، اقتصاد و جامعه.

این تقسیم‌بندی، با رویکرد اقتصاد کلان رخ‌داده است. برداشت بنده به‌عنوان کسی که اقتصاد آزاد و فعالیت آزادانه بنگاه‌های خصوصی را اساس اقتصاد می‌دانم، این است که در چنین قالبی، مسائل و معضلات دولت بر منافع و مصالح فعالان اقتصادی بخش خصوصی سایه می‌اندازد. مثلاً گنجاندن بخشی از فعالیت‌های اقتصادی ذیل عنوان «اقتصاد جامعه»، این پرسش را پیش می‌آورد که مگر سایر فعالیت‌های اقتصادی، اقتصادِ جامعه نیستند؟ اقتصاد، اساساً نه متعلق به دولت است، نه متعلق به جامعه. اقتصاد، دانشی است که فعالیت‌های بازیگران عرصه‌های تولید و تجارت و مصرف را توضیح می‌دهد و سروکارش با «افراد» است که دارای حقوق و تکالیف مشخص هستند.

نکته دیگر اینکه، اگر در پایگاه خبری بزرگ‌ترین تشکل بخش خصوصی ایران، «اقتصاد کلان» که اساساً دغدغه و مسئله دولت است، می‌تواند نخستین زیرشاخه اقتصاد ایران باشد، جای «اقتصاد خرد» که بنیان تولید و تجارت خصوصی است، کجاست؟ ازاین‌جهت، می‌توان گفت جای زیرشاخه‌ای مانند بنگاه‌ها یا شرکت‌ها در این پایگاه خالی است. پایگاه خبری تشکلی که همه اعضای آن بنگاهدار هستند، به نظرم باید دغدغه بنگاهی‌اش را پررنگ‌تر کند و در نظر داشته باشد که اعتبار اقتصاد کلان و مصالح ملی درگرو تحرک اقتصاد خرد و کامیابی بنگاه‌هاست نه برعکس.

2- صاحبان بسیاری از کسب‌وکارهای جدید، شاید عضو اتاق‌های بازرگانی نباشند، اما از تأثیر آن‌ها بر فعالیت بنگاه‌های عضو اتاق گریزی نیست. کسب‌وکارهای جدید یا استارت‌آپ‌ها، می‌توانند ظرفیت‌های جدیدی برای سرمایه‌گذاری بنگاه‌های کلاسیک ایجاد کنند و از فرسوده‌شدن آن‌ها جلوگیری کنند. به نظر می‌رسد به این کسب‌وکارها در پایگاه خبری، توجه درخور نمی‌شود.

3- یکی از معضلات بزرگ بنگاه‌های خصوصی ایران، شیوع «ذهنیت ضد سرمایه‌داری» در کشور است. پرونده‌های فساد که در سال‌های اخیر، وجدان عمومی را جریحه‌دار کرده، این ذهنیت ضد سرمایه‌داری را تقویت کرده و دامن کوشندگان درستکار را نیز گرفته است. مردم که غالباً از منشاء ثروت دیگران خبر ندارند، هر جا ثروتی می‌بینند گمان می‌کنند این ثروت حاصل فساد است. یکی از کارهایی که باید در پایگاه خبری اتاق با جدیت پیگیری شود، همین است. مثلاً می‌توان با انتشار زندگینامه و سیر کامیابی بنگاه‌ها و فعالان اقتصادی نشان داد که ثروت آن‌ها حاصل کوشش و خلاقیت و پا گذاشتن بر نفسانیات بوده است نه فساد و رانت.