بندر شهید رجایی. عکس: تسنیم.
کمیسیون توسعه صادرات اتاق ایران در گزارشی تحلیلی به بررسی تجارت کشور در نه ماهه سال جاری پرداخته که در مجموع به رقم 65 میلیارد و 978 میلیون دلار رسیده که در مقایسه با سال قبل حاکی از کاهش 7 درصدی است.
به گزارش رتبه آنلابن از اتاق ایران، از این میزان ارزش تجارت، 33 میلیارد و 358 میلیون دلار آن بدون احتساب صادرات نفت و صادرات چمدانی مربوط به صادرات غیرنفتی کشور به وزن 86 میلیون و 940 هزار تن بوده که به لحاظ ارزشی 5.4 درصد افزایش و به لحاظ وزنی 2 درصد کاهش داشته است.
در مقابل با توجه به سیاست‌های کنترل واردات در همین مدت 32 میلیارد و 620 میلیون دلار کالا به وزن 23 میلیون و 871 هزار تن به کشور وارد شده است. مقایسه آمار 9 ماهه نخست امسال با مدت مشابه سال قبل از کاهش ارزش واردات به میزان 15.9 درصد و کاهش وزن واردات به میزان 13.27 درصد حکایت دارد.
بر اساس این گزارش و با توجه به آمار منتشرشده از صادرات و واردات در 9 ماهه سال جاری، جهش صادرات که در ماه‌های قبل آغازشده بود با افت مواجه شده است که مهم‌تریم دلیل آن، ایجاد موانع صادراتی از جمله صدور بخشنامه‌های متعدد بانک مرکزی، افزایش ارز پایه صادراتی از 4200 تومان به 8300 تومان (دلار نیمایی) و کاهش واردات کالاهای سرمایه‌ای و واسطه‌ای است.
بر اساس اطلاعات منتشرشده، تراز تجاری کشور در آذرماه، کسری یک میلیارد و 203 میلیون دلاری را نشان می‌دهد. همچنین حساب جاری کالایی تجمعی نه ماهه کشور رقمی معادل 737 میلیون دلار مازاد را نشان می‌دهد که در مقایسه با هشت‌ماهه سال جاری با کاهش مواجه بوده است. افزایش نرخ ارز و همچنین افزایش بروکراسی‌های اداری، منجر به کاهش واردات شده است. بطوری که میزان واردات در زمان مذکور 39.3 میلیارد دلار بوده است.
ارزش هر تن کالای صادراتی
بر اساس گزارش تحلیل تجارت خارجی در نه ماه ابتدایی سال 97، افزایش ارزش هر واحد کالای صادراتی نشان‌دهنده تعمیق در محصولات ایرانی است. به این معنا که هراندازه کالاهای باارزش‌تری صادر شود، ارزش‌افزوده بیشتری نصیب کشور خواهد شد. بر اساس اطلاعات گمرک جمهوری اسلامی ایران، ارزش هر تن کالای صادراتی در نه ماهه 1397، معادل 384 دلار است که این میزان عمدتاً متأثر از صادرات در ماه آذر است؛ همچنین این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، 7.5 درصد افزایش داشته است.
تنوع پایین سبد صادراتی کشور
گزارش تحلیلی کمیسیون توسعه صادرات اتاق ایران درباره تجارت خارجی نشان می‌دهد به‌رغم شعارهای پی‌درپی در خصوص رهایی از اقتصاد تک‌محصولی و اجتناب از خام فروشی، آمار تجمعی آبان ماه حاکی از آن است که سبد صادراتی کشور بسیار متمرکز و سهم فراورده‌های نفتی در آن چشمگیر است. بر همین اساس، باوجود کاهش 45 درصدی میعانات گازی، هنوز این محصول بالاترین رتبه صادرات را به ارزش 2 میلیارد و 776 میلیون دلار دارد.
جغرافیای صادرات کشور
تحلیل کشورهای هدف به‌منظور صادرات کالاهای ایرانی، دیگر بخشی است که کمیسیون توسعه صادرات اتاق ایران در گزارش تحلیل تجارت خارجی در سال 97 به آن پرداخته است. بر اساس این گزارش، در میان 10 شریک تجاری اول ایران، سهم عراق، چین، امارت، افغانستان، ترکیه، تایلند، پاکستان و عمان همانند ماه‌های پیش، با رشد چشمگیری همراه بوده است. به این دلیل که در دوران تحریم، صادرکنندگان در این شرایط، کشورهای پیرامونی را به‌عنوان یکی از مفرهای صادراتی در نظر می‌گیرند. علاوه بر این هزینه های حمل و نقل پایین به کشورهای همسایه، نقش حایز اهمیتی در توسعه صادرات میان ایران و این کشورها ایفا می‌کند.
تداوم کاهش صادرات به هند و کره جنوبی از دیگر موضوعاتی است که در این گزارش به آن پرداخته‌شده است.
