دیگر زمانه‌ای نیست كه چرم‌سازان در كارگاه عرق روی شیارهای پیشانی‌شان سر بخورد، امروزه ماشین‌های صنعت چرم هر روز پیشرفته و پرسرعت‌تر می‌شوند. شاید دستگاه‌های برش لیزری در كارخانه‌های چرم ایتالیا در چند روز به اندازه تولید یك‌سال ایران چرم‌ها را برای دوخت برش می‌دهند، اما به هیچ روی کیفیت چرم ایران را ندارند. اگر بگوییم بنیان‌گذار صنعت چرم به‌ویژه در بخش پوشاك ایرانیان بوده‌اند، به گزاف نگفته‌ایم، اما با وجود چنین قابلیت‌ها و توانایی‌ها، هنوز نتوانسته است به جایگاه واقعی خود در بازارهای جهانی دست یابد.
با وجود این‌که کشور ایران از سابقه تاریخی در صنایع چرم برخوردار بوده و پوست دام‌های ایرانی از لحاظ ژنتیکی جزو بهترین پوست‌های جهان است،اما متاسفانه به جایگاه خاصی در حوزه صنایع چرم در بازارهای بین‌المللی دست نیافته‌ایم. این در حالی است که مواد اولیه این صنعت مانند نفت به صورت خدادادی در کشور وجود دارد و سهم ایران از سطح جهانی پوست بز 6/1، گوسفند 5/3 و گاو 5/0درصد است.
تمرکز جغرافیایی چرم در ایران
در واقع هم‌اکنون اغلب واحدهای تولیدی صنایع چرم فقط با ۳۵ تا ۴۰ درصد ظرفیت خود فعالیت می‌کنند؛ البته درحوزه این صنعت مجوز‌های بسیاری برای فعالیت کارخانه‌ها صادر شده که بیش از ظرفیت موجود در این بخش بوده است.
به اعتقاد دبیر انجمن صنایع چرم ایران تعداد كارخانه‌های چرم‌سازی دارای پروانه تولید در كل كشور در حال حاضر 280 واحد است و حدود 70 واحد تولیدی نیز بدون دریافت پروانه تولید در حال فعالیت هستند. تمركز این واحدهای تولیدی در استان‌های تهران، آذربایجان شرقی، خراسان‌رضوی و همدان است و میزان سرمایه‌گذاری در كل این واحدها حدود 350 میلیارد تومان برآورد می‌شود.
باید گفت ظرفیت تولید چرم سنگین در كل كشور 100 میلیون فوت مربع است، اما در سال گذشته تنها 45 میلیون فوت مربع چرم سنگین در كشور تولید شده و دلیل این مساله، تعطیلی 200 كارخانه تولید چرم و خالی ماندن 40 درصد ظرفیت تولید است.
کیفیت بالای چرم ایران
البته با وجود برنامه‌ریزی مدون و استراتژی مشخص و همچنین برقراری ارتباط تعریف شده در حلقه‌های مختلف زنجیره صنعت چرم، امکان بهره‌گیری از ۱۰۰ درصد ظرفیت کارخانه‌های موجود وجود دارد.
جهانگیر مجیدی درباره وضعیت پوست تولیدی برای صنعت چرم اظهار می‌کند پوست تولید شده در ایران از کیفیت بالایی برخوردار است و سالانه حجم وسیعی پوست در کشور تولید می‌شود.
سهم ایران از کل تولیدات پوست سبک (بز و گوسفند) استحصال شده جهان ۵/۴ درصد و از پوست گاوی حدود ۵ درصد است؛ در حالی که ایران از پتانسیل بالا و سابقه خوبی در این حوزه برخوردار است. متاسفانه بخش وسیعی از پوست تولید شده در کشور در همان مرحله نخست استحصال و به صورت سالامبور صادر می‌شود که این امر موجب شده بسیاری از واحدهای تولیدی در تامین پوست با مشکل روبه‌رو شوند. ارزش افزوده موجود در صادرات محصولات چرمی و پوست به هیچ‌روی با ارزش افزوده صادرات سالامبور قابل مقایسه نیست.
در حال حاضر صادرات سالامبور و چرم کشور در بهترین شرایط به حدود ۶۰ میلیون دلار می‌رسد که این میزان در مقایسه با آنچه که باید باشد بسیار ناچیز است.
در ایران برخلاف همه جای دنیا به سالامبور که ماده اولیه صنعت چرم است و هزینه زیست‌محیطی برای جامعه دارد، جایزه صادراتی تعلق می‌گیرد؛ همچنان‌که میزان جایزه صادراتی سالامبور به میزان جایزه صادراتی محصول چرمی است که این امر جای تاسف دارد. از سوی دیگر، در شهرک صنعتی چرم تهران بیش از 7 میلیارد تومان هزینه و تصفیه‌خانه فاضلاب ساخته شده که بیش از ۸۰ درصد مصرف آن متعلق به سالامبور است.
رویارویی با رقبای منطقه و جهان
یکی از مهمترین مشکلات فعالان صنایع چرم کشور مربوط به تامین مواد اولیه وارداتی است. در فرآیند تبدیل پوست به چرم از نوعی مواد شیمیایی استفاده می‌شود که این محصول در داخل کشور تولید نشده و وارداتی است.
با وجود این‌که این مواد شیمیایی جزو مواد واسطه‌ای برای صنعت است و ورود آن به کشور در فرآیند تبدیل پوست به چرم ایجاد ارزش افزوده می‌کند، تعرفه وارداتی سنگینی برای آن از سوی دولت وضع شده است. در حال حاضر تولیدکننده داخلی برای مواد واسطه‌ای که در کشورهای دیگر تقریبا تعرفه‌های زیر 5 درصد و حتی صفر دارد، از ۱۵ درصد تا ۲۵ درصد تعرفه می‌پردازد که به تازگی مالیات بر ارزش افزوده را نیز باید به آن اضافه کرد که در مجموع رقابت‌پذیری صنعت ایران را در رویارویی با رقبایی از ترکیه، پاکستان و هندوستان پایین می‌آورد.
اما آنچه نباید از آن غفلت کرد این که در حال حاضر و به واسطه تحریم‌های اقتصادی، ورود مواد شیمیایی مورد نیاز صنایع چرم با مشکل روبه‌رو شده، به‌طوری که تولیدکننده ایرانی مجبور است حجم بسیار بالایی از مواد شیمیایی مورد نیاز خود را برای مدت طولانی 6 ماه تا یک‌سال در انبارهای خود نگهداری کند.
این در حالی است که یک تولیدکننده ترک از یک کیلو تا یک تن مواد شیمیایی را به محض نیاز پس از تماسی کوتاه با تامین‌کننده مواد شیمیایی حاضر در شهرک صنعتی خود، همراه با تکنیکر شرکت تامین‌کننده، به راحتی و با حداقل هزینه تامین می‌کند.
انتظار برای کاهش تعرفه واردات
از سوی دیگر، نوسانات نرخ ارز با توجه به نرخ تعرفه‌های موجود برای واردات مواد اولیه مورد نیاز، حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد هزینه‌های تمام شده در صنایع چرم را افزایش داده است.
باید گفت حجم سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده برای صنایع چرم‌سازی در کشور، چند صد میلیارد تومان است که می‌توان با واردات حساب شده مواد مورد نیاز همچون مواد شیمیایی، وت‌بلوی گاوی، نخ و چسب و یراق‌آلات استاندارد مورد نیاز این صنعت را به شکل نظام‌مند تامین کرد تا به سرمایه‌گذاری‌های موجود زیان نزده و به توسعه اشتغال و افزایش ثروت در کشور کمک کرد، ضمن آنکه باید به واردات غیرقانونی کفش‌هایی با کیفیت بسیار پایین و غیربهداشتی از چین نیز توجه کافی داشت.
انتظار فعالان اقتصادی از دولت این است که هزینه‌های اضافی پیش روی بخش تولید را حذف کنند؛ مواد شیمیایی، کالای مورد نیاز صنعت است که باید تعرفه واردات آن به حداقل کاهش یابد.
