بخش مهمی از گردشگری ترکیه و بخصوص شهر استانبول، «گردشگری خرید» است. عده زیادی از گردشگران روسیه و مردمان خاورمیانه به استانبول می‌روند تا از حضور تعداد زیادی از برندهای مهم دنیا در کنار یکدیگر استفاده و خرید کنند.
به غیر از لباس و محصولات آرایشی و بهداشتی و نام‌های مشهور تجهیزات ورزشی و …، این روزها استانبول یک محصول هیجان‌انگیزتر هم برای فروش دارد: «عکس‌های خانوادگی» و «کارت‌پستال‌های قدیمی».
همین که از خیابان‌های اصلی فاصله می‌گیرید و در کوچه‌پس‌کوچه‌ها می‌گردید، پیدا کردن کتاب‌فروشی‌ها و عتیقه‌فروشی‌هایی که پاکت‌های بزرگ عکس‌های خانوادگی ناشناس و کارت‌پستال‌های ارسال‌شده قدیمی را در پاکت‌های بزرگ روی پیشخوان گذاشته‌اند یا روی استندهایی در خیابان چیده‌اند، کار سختی نیست.
این تجارت تازه خیلی از کتاب‌فروشی‌های کوچک است؛ فروش عکس‌های بی نام و نشان در همه اندازه از عکس‌های پرسنلی گرفته تا عکس‌های دسته‌جمعی مراسم ازدواج و عکس‌های یادگاری ختنه‌سوران، بعضی‌هایشان با نوشته اسامی یا آدرس عکاسی روی سپیدی کاغذ لبه یا پشت عکس‌ها.
عتیقه‌فروشی‌های شیک کمی از این جلوتر هستند. در این مغازه‌ها می‌توانید آلبوم‌های کامل خانوادگی پیدا کنید؛ دقیقا شبیه آلبوم‌هایی که از صندوق مادربزرگ‌ها درمی‌آید، خاک‌گرفته با عکس‌هایی که گوشه و کنارشان خورده شده است؛ تمام اعضای یک سلسله خانوادگی، عکس‌هایی از کودکی تا سن پیری، عکس‌های دسته‌جمعی و تنهایی، عکس نوزادها در آغوش مادرانشان، عکس پدربزرگ‌ها در حال احتضار و مردان جوان وقتی به جنگ می‌رفتند.
قیمت این عکس‌ها اصلا کم نیست. یک عکس یک‌نفره یک در دو سانتی‌متری متعلق به حدود ۸۰ سال پیش می‌تواند تا ۲۵ لیر ترکیه قیمت داشته باشد که با احتساب هر لیر به قیمت ۲۳۰۰ تومان (تا لحظه انتشار این مطلب)، قیمتش به ۵۷ هزار و ۵۰۰ تومان می‌رسد. عکس‌های بزرگ‌تر بسیار گران‌تر از این تمام می‌شوند. همین طور کارت‌پستال‌های امضادار و آنها که تمبر و نشانی داشته باشند و بیش از ۵۰ سال از سنشان گذشته می‌توانند تا صد لیر قیمت داشته باشند و اگر بخواهید یک آلبوم کامل بخرید دیگر واقعا باید میلیونر باشید.
عمر، فروشنده‌ای که در یکی از فروشگاه‌های لوازم تزئینی خیابان استقلال کار می‌کند، می‌گوید: «یک آلبوم با ۵۰ عکس خانوادگی که تازه‌ترینشان متعلق به ۴۰ سال پیش است، می‌تواند تا ۳۰۰۰ لیر هم فروش برود. هرچه قدمت عکس‌ها و تعدادشان بیشتر باشد قیمت آلبوم‌ها هم بیشتر می‌شود.»
کتاب‌فروش‌ها می‌گویند برخی از این عکس‌ها و یادگاری‌ها اتفاقی بین کتابخانه‌هایی که می‌خرند پیدا می‌شوند، بعد دسته می‌شوند و از کتاب‌فروشی‌های دسته‌دوم‌فروشی و جاهایی که خرت و پرت‌های فرهنگی می‌فروشند سر در می‌آورند. اما آلبوم‌ها داستان متفاوتی دارند. مردم واقعا میراث خانوادگی‌شان را مثل لاله‌عباسی‌ها و بشقاب‌های چینی به حراج می‌گذارند و آنها را هم مثل باقی عتیقه‌هایی که ارزش موزه‌ای ندارند به سمساری‌ها می‌فروشند. آلبوم‌ها معمولا تا رسیدن به خرده‌فروشی‌های گران‌قیمت خیابان‌های اصلی شهر استانبول چند دست می‌چرخند اما فروشنده‌های آنها می‌گویند امکان ندارد بشود این آلبوم‌ها را به قیمتی کمتر از ۱۵۰۰ لیر خرید.
گردشگران ایرانی خیلی کمی هستند که در جریان گشت و گذار در استانبول گذرشان به چنین فروشگاه‌هایی بیفتد. همین طور گردشگران عرب و مردمان اهل روسیه معمولا کمتر سراغ این طور چیزها می‌روند. پس خریدار اصلی این عکس‌ها و آلبوم‌ها چه کسانی هستند؟ مهتاب، فروشنده یکی از کتاب‌فروشی‌های دورافتاده محله کاباتاش استانبول می‌گوید: «بیشتر از همه گردشگرهای جوان اهل کشورهای اروپای غربی مشتری این عکس‌ها هستند. بعضی وقت‌ها دانشجوهای فیلم‌سازی یا باقی هنرهای زیبا هستند که برای کارهای کلاسی یا فراهم کردن مقدمات یک فیلم به این عکس‌ها احتیاج دارند اما خیلی‌ها هم واقعا بدون دلیل خاصی این عکس‌ها و خاطره‌های دیگران را می‌خرند. شاید دنبال نوعی داستان گمشده از خودشان می‌گردند یا می‌خواهند به گذشته‌ای که نشانه‌ای از آن باقی نمانده وصل شوند.»
ایسنا – فاطمه کریمخان
