دکتر حیدر محمدزاده سالطه|در بازار سرمایه ایران عملکرد شرکت تحت تأثیر فرصتهای سرمایه گذاری قرار نمی گیرد.
سرمایه گذاران به دنبال افزایش ثروت خود هستند. فرصتهای رشد، نیروی محرکی هستند که انگیزه ایجاد می کنند و برای سرمایه گذاران پاداش محسوب می شوند. آنچه در شرایط کنونی باعث موفقیت می شود، استفاده بهینه از فرصتهای سرمایه گذاری موجود است که در این جهت باید عوامل مؤثر بر عملکرد شرکت‌ها را شناسایی کرد. استفاده به موقع و منطقی از فرصتهای سرمایه گذاری واحدهای تجاری تأثیر بسزایی در بهبود عملکرد شرکت‌ها دارد.
رشد شرکت از دید بازار سرمایه و مدیریت، متغیر مهمی است و می تواند بر عملکرد آن تاثیرگذار باشد. همچنین، بهره وری سرمایه به اندازه گیری توان مدیریت در استفاده بهینه از سرمایه به عنوان یکی از منابع مهم و محدود شرکت می پردازد و انتظار می رود که سهام شرکت‌ها ی با بهره وری سرمایه بالا، عملکرد بالاتری نیز داشته باشند.
بنابراین در این بررسی تأثیر فرصتهای سرمایه گذاری، رشد شرکت و بهره وری سرمایه بر عملکرد شرکت‌ها ی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرارگرفته است. جامعه آماری پژوهش، شامل شرکت‌ها ی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است که از این جامعه، تعداد 134 شرکت به عنوان نمونه آماری بر اساس روش نمونه گیری حذف سیستماتیک انتخاب شده اند. دوره مورد بررسی یک دوره 7 ساله )1386-1392 )و روش آزمون فرضیه ها در این پژوهش، روش داده های ترکیبی بوده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که فرصتهای سرمایه گذاری بر عملکرد شرکت تأثیر ندارد و رشد شرکت بر بازده دارایی تاثیر مثبت و معنادار دارد و بر ارزش افزوده بازار تأثیرگذار است. همچنین، بهره وری سرمایه بر عملکرد شرکت تاثیر مثبت و معنادار دارد.
فرصتهای سرمایه گذاری و اثر بر تامین مالی
امروزه یکی از مباحث مهم، در مورد تجزیه و تحلیل اطلاعات مالی شرکت‌ها ، سودآوری و عملکرد آنهاست. از طرف دیگر، یکی از عوامل مؤثر بر بهبود عملکرد شرکت‌ها ، فرصتهای رشد است و این می تواند نشان دهنده استعداد بالقوه شرکت در سودآوری و سرمایه گذاری باشد.
فرصتهای سرمایه گذاری طی مراحل مختلف دارای چرخه عمر متفاوت است. شرکتی که از انعطاف پذیری زیادی برای استفاده از این فرصتها برخوردار باشد، چشم انداز روشنی از آینده آن متصور است ارزش یک شرکت، تابع سودآوری سرمایه گذاری های آن است؛ از این رو، مدیران با حداکثر کردن ثروت سهامداران، باید با شناخت عوامل مؤثر بر سطح سرمایه گذاری، بین انتظارات سهامداران و فرصتهای سرمایه گذاری مطلوب شرکت، تعامل برقرار کنند تا هم فرصتهای سودآور سرمایه گذاری را از دست ندهند و هم رضایت سهامداران را جلب کنند.
فرصتهای سرمایه گذاری اثر مهمی بر تامین مالی، خط مشی ها و راهبردهای سرمایه گذاری شرکت‌ها دارد و بخشی از ارزش آتی شرکت محسوب می شود. امروزه بهبود بهره وری به عنوان یکی از مهمترین راهکارهای توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ملل مختلف شناخته شده و توفیق در تسریع روند بهبود بهره وری یکی از شروط اصلی دستیابی به جایگاه مناسب در صحنه رقابت جهانی و افزایش رفاه زندگی مردم است. شرایط محیطی-اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی متفاوت کشورها، ایجاب می کند که رویکردهای بهبود بهره وری دارای ویژگی های خاصی باشد. اما آنچه در تمام کشورهایی که در ارتقای بهره وری و تسریع در روند توسعه موفق بوده اند در خور توجه است، گستردگی و همبستگی فعالیتهای ارتقای بهره وری در چارچوب یک حرکت ملی است. رشد و شکوفایی اقتصاد هر کشوری به نحوه و میزان سرمایه گذاری در آن کشور بستگی دارد. سرمایه یکی از اصلی ترین عوامل تولید محسوب می شود؛ چرا که بدون وجود سرمایه، سایر عوامل تولید نمی تواند وجود پیدا کند. تشکیل سرمایه در هر کشوری، به نحوه و میزان پس انداز افراد آن جامعه بستگی دارد .
به همین منظور دراین مطالعه تلاش خواهد شد تا ضمن بررسی تاثیر فرصتهای سرمایه گذاری، رشد شرکت و بهره وری سرمایه بر عملکرد شرکت‌ها ی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، چگونگی تاثیرپذیری عملکرد شرکت‌ها ی فعال در بازار سرمایه ایران از فرصتهای سرمایه گذاری، رشد شرکت و بهره وری سرمایه آنها تبیین شود.
عوامل مؤثر بر رشد مناسب سود شرکت‌ها
بالا بودن اهمیت بازده و ارزش شرکت‌ها ی ایرانی، ضرورت توجه به موضوع فرصتهای سرمایه گذاری، رشد شرکت و بهره وری سرمایه و عملکرد و همچنین روابط میان آنها را دوچندان می کند. سوالی که می توان در میان گذاشت این است که تاثیر فرصتهای سرمایه گذاری، رشد شرکت و بهره وری سرمایه بر عملکرد شرکت‌ها ی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران چگونه است؟ پاسخگویی به این مسأله، کمک شایانی به سرمایه گذاران، سهامداران و مدیران شرکت‌ها ی بورسی در زمینه تحلیل بازار و بهینه سازی پرتفوی سرمایه گذاری می کند. فرصتهای سرمایه گذاری و ارتباط آن با عملکرد شرکت: فرصتهای سرمایه گذاری در واقع توانایی بالقوه سرمایه گذاریهای شرکت را نشان می دهد؛ بدین معنی که هر چه توانایی انجام سرمایه گذاری شرکت در آینده بیشتر باشد، شرکت دارای فرصت سرمایه گذاری بیشتری است. فرصتهای سرمایه گذاری از جمله عوامل مؤثر بر رشد مناسب سود شرکت‌ها ست.
از طرفی اکثر قریب به اتفاق شرکت‌های منحل شده به دلیل ضعف مالی و فقدان سودآوری به مرحلۀ انحلال کشیده شده اند. صورت سود یا زیان به همراه اطلاعات موجود در سایر صورتهای مالی ابزار انتقال اطلاعات برای ارزیابی عملکرد شرکت و نتایج فعالیتهای مالی است. فرصتهای سرمایه گذاری خود به خود اتفاق نمی افتند، بلکه آنها را باید شناسایی کرد یا اینکه آنها را به وجود آورد. انواع مختلف فرصتهای سرمایه گذاری ممکن است از سطوح مختلف بخش های شرکت سرچشمه بگیرد. برخی از فرصتهای سرمایه گذاری ممکن است توسط مدیریت عالی سازمان یا اعضای هیأت مدیره ارائه شود. مشارکت مدیریت عالی در ارائه فرصتهای سرمایه گذاری معمولاً به اقدامات استراتژیک نظیر بسط و گسترش فعالیت شرکت از طریق سیاستهای مالی و ورود به بازارهای جدید محدود می شود؛ نظر به اینکه فرصتهای سرمایه گذاری موجب تخصیص منابع مالی شرکت به منظور تحصیل درآمد یا کاهش هزینه ها می شوند، ممکن است سیاست های مالی منظم و اصولی برای فرصتهای سرمایه گذاری از سوی شرکت به اجرا گذاشته شود. فرصتهای سرمایه گذاری، انتخاب پروژه های سرمایه گذاری با ارزش فعلی خالص مثبت است که منجر به افزایش ارزش برای سهامداران و در مجموع افزایش ارزش بازار شرکت و در نتیجه بهبود عملکرد شرکت می شود.
رشد شرکت و ارتباط آن با عملکرد شرکت
رشد شرکت اغلب به عنوان نشانه ای از پذیرش بازار و موفقیت شرکت بیان می شود. رشد شرکت متضمن کار هدفمند و اتخاذ تصمیمات استراتژیک است. استراتژی های شرکت همچون رشد فروش، رشد دارایی و رشد اقتصادی موجب افزایش عملکرد شرکت در کوتاه مدت و بلندمدت می شود و این افزایش عملکرد شرکت نیز موجب استقبال سرمایه گذاران از سهام شرکت و افزایش بازدهی آن می شود. بنابراین، متغیر رشد می تواند نقش چشمگیری در ارزیابی عملکرد شرکت بازی کند.
نتایج پژوهشی تحت عنوان بررسی تأثیر رشد شرکت بر عملکرد آن در 124 کشور اروپایی بین سالهای 1998 تا 2007 نشان می دهد که رشد شرکت بر عملکرد شرکت تاثیر مثبت و معنادار دارد.
بهره وری سرمایه و ارتباط آن با عملکرد شرکت
در دهه های اخیر اعتقاد بر این است که درجه توسعه یافتگی کشورها از بعد اقتصادی، به میزان بهره گیری مطلوب و بهینه از منابع و امکانات موجود در جهت نیل به اهداف اقتصادی آنها باز می شود. افزایش بهره وری نه تنها به مفهوم استفاده مطلوب از منابع است، بلکه به ایجاد موازنه بهتر میان ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در جامعه کمک می کند از نظر اقتصادی، بهره وری در توسعه دارای اهمیت زیادی است. توسعه همه جانبه بدون استفاده بهینه از هر یک از عوامل تولید امکان پذیر نیست. یکی از عوامل تولید، سرمایه است، انسان که وسیله اصلی توسعه همه جانبه است، می تواند با استفاده ازعامل سرمایه و پیشرفت تکنولوژی سرمایه مورد استفاده، از راه افزایش بهره وری سرمایه، مسیر ساده تر و سریعتری را برای رسیدن به توسعه طی کند.
مفهوم بهره وری سرمایه به اندازه گیری توان مدیریت در استفاده بهینه از سرمایه به عنوان یکی از منابع مهم و محدود شرکت می پردازد و انتظار می رود که سهام شرکت‌ها ی با بهره وری سرمایه بالا، عملکرد بالاتری نیز داشته باشند. نهاده سرمایه از جمله مهمترین نهاده های موثر در تولید کالاها و خدمات است؛ رشد اقتصادی هر کشور رابطه مستقیم با میزان سرمایه گذاری در آن کشور دارد و هر چه بهره وری عامل سرمایه بالاتر باشد، آهنگ رشد اقتصاد سریعتر می شود و بنابراین این عامل یعنی بهره وری سرمایه می تواند نقش پررنگی در رشد و توسعه شرکت‌ها ایفا کند.
توجه به تولید و بهره ور بودن آن می تواند ضمن سرعت بخشیدن به رشد و توسعه صنعتی آن را در مسیری صحیح و اصولی هدایت کند. از این رو به آشنایی شرکت‌ها با مفاهیم بهره وری و راهکارهای افزایش آن تاکید می شود. بنابراین، می توان گفت درجه توسعه یافتگی صنایع به میزان قابل توجهی به بهره گیری مطلوب و بهینه از منابع و امکانات تولید بستگی دارد. از این رو بهره وری و افزایش مستمر آن در شرکت‌ها از جایگاه ویژه ای برخوردار است. به این ترتیب مشخص می شود که برای رشد و توسعه صنایع می بایست به بهره وری و افزایش مستمر آن در شرکت‌ها توجه و اهمیت بیشتری داده شود.
هر چه فرصتهای سرمایه گذاری، رشد شرکت و بهره وری سرمایه افزایش یابد؛ مسلماً شرکت، عملکرد مطلوب تری را تجربه خواهد کرد. بنابراین، می توان یک رابطه مستقیم بین فرصتهای سرمایه گذاری، رشد شرکت و بهره وری سرمایه با عملکرد شرکت قائل شد.
کم توجهی در بازار سرمایه
با توجه به نتایج حاصل می توان این گونه بیان کرد که فرصتهای سرمایه گذاری برعملکرد شرکت تأثیر ندارد. فرصتهای سرمایه گذاری موضوعی است که هم مورد علاقه سرمایه گذاران بالفعل و بالقوه و هم مورد علاقه شرکت‌ها به عنوان واحدهای سرمایه پذیر خواهد بود. افزایش در دسترس بودن سرمایه می تواند منجر به بهبود سطح عملکرد شرکت شود، چرا که باعث می شود شرکت فرصتهای تجاری مناسبی برای سرمایه گذاری در اختیار داشته باشد.
فرصتهای سرمایه گذاری می تواند نقش مهمی در بهبود عملکرد شرکت ایفا کند. با توجه به اینکه سرمایه گذاران به دنبال حداکثرکردن ثروت خود هستند، استفاده به موقع و منطقی از فرصتهای سرمایه گذاری واحدهای تجاری تأثیر به سزایی در بهبود عملکرد شرکت‌ها دارد. اما در بازار سرمایه ایران عملکرد شرکت تحت تأثیر فرصتهای سرمایه گذاری قرار نمی گیرد و فرصتهای سرمایه گذاری نمی تواند نقش پررنگی در تبیین و توصیف عملکرد شرکت ایفا کند. به نظر می رسد دلیل این امر می تواند نشانه ای از عدم عکس العمل سرمایه گذاران و اعتباردهندگان مالی نسبت به فرصتهای سرمایه گذاری باشد.
رشد شرکت بر بازده دارایی تاثیر مثبت و معنادار دارد و بر ارزش افزوده بازار تأثیر ندارد. اصولا استراتژی های شرکت همچون رشد فروش، رشد دارایی و رشد اقتصادی موجب افزایش عملکرد شرکت در کوتاه مدت و بلندمدت می شود و این افزایش عملکرد شرکت نیز موجب استقبال سرمایه گذاران از سهام شرکت و افزایش بازدهی آن می شود. چنین به نظر می رسد که استراتژی های شرکت بر بهبود ارزش افزوده بازار آنها نتوانسته است تاثیری برعملکرد این شرکت‌ها بگذارد. بنابراین، استراتژی های رشد شرکت در بازار سرمایه ایران نمی تواند اهمیت و تأثیرگذاری خودش را بر ارزش افزوده بازار شرکت نشان دهند. دلیل این امر نشان دهنده عدم عکس العمل بازار و سرمایه گذاران نسبت به ارزش افزوده بازار شرکت است و این موضوع نشان دهنده عدم شناخت کافی سرمایه گذاران و فعالان بازار سرمایه ایران از این مفهوم است. طبق یافته های عمومی فرصتهای سرمایه گذاری و رشد شرکت می تواند نقشی در ارزیابی عملکرد شرکت ایفا کند؛ اما به نظر می رسد در بازار سرمایه ایران این موضوع تفاوت داشته باشد. دلیل این امر وجود سایر عوامل تاثیرگذار از جمله شرایط سیاسی، اقتصادی و … است.
