امیر آریازند پژوهشگر شهری| بدون شک یکی از مهمترین ابزارهای مبارزه با فساد در لایه‌های مختلف مدیریتی و کارشناسی نهادهای مرتبط با مدیریت شهری اعم از شورای شهر و شهرداری، تعبیه مکانیزم‌های ایجاد شفافیت در کلیه سطوح تصمیم‌گیری است، خصوصا در بزنگاه‌هایی که با منافع مستقیم شهروندان ارتباط دارد. به این معنی که تاباندن نور بر هر پستویی که موضع تصمیم‌گیری‌های خرد و کلان در عرصه‌های مختلف مدیریت شهری است تا حدود زیادی می‌تواند پتانسیل‌های فساد را از بین ببرد.
جنس تصمیم‌گیری‌ها، فرآیند انجام خدمات مرتبط با منافع تک تک شهروندان، سطوح کارشناسی و مدیریتی درگیر در این فرآیندها، نوع نظارت نهادهای ناظر، میزان دخالت یا نفوذ‌ناپذیری سیستم در قبال واسطه‌ها و عمق تاثیرگذاری اشخاص در مراحل تصمیم‌گیری، حفره‌های قوانین و آیین‌نامه‌های مدیریت شهری، عدم هماهنگی یا موازی‌کاری نهادهای متولی مبارزه با فساد شبکه‌های پیچیده و باندهای مافیایی چنبره زده بر گلوگاه‌های فسادخیز و بسیاری موارد دیگر که در این مقال، مجال پرداختن به همه آنها فراهم نیست، همه و همه بخش‌های مهمی از برنامه لایه‌بندی‌شده مبارزه با فساد در مدیریت شهری هستند که با ایجاد سازوکارهای شفافیت در طول و عرض و عمق این پیکره پیچیده در هم تنیده می‌توان به صورتی کاملا هدفمند، اولویت‌بندی‌شده و مرحله به مرحله با گام‌های کوچک اما پیوسته و مستمر به سوی سالم‌سازی بدنه مدیریت شهری اعم از شورای شهر و شهرداری پیش رفت. از جمله چالش‌های جدی در این مسیر می‌توان به رفتارهای موضوعی و موضعی بدون پشتوانه علمی کافی و همراه با هیجانات کاذب و خصوصا تبلیغات و نمایش‌های پرسروصدا اشاره کرد که همزمان هم مسیرهای اصلی مبارزه با فساد را با دادن آدرس‌های غلط و تلف کردن وقت و انگیزه و انرژی نیروهای پیشران شفافیت گم می‌کند و از سوی دیگر امکان تشخیص علائم بالینی شهر بیمارمان که نیاز به درمان‌های فوری و قطعی دارد را تا حد زیادی محدود می‌کند. از جمله رویکردهایی که برای ایجاد شفافیت در مدیریت شهری می‌تواند بسیار مهم باشد، بسترسازی مشارکت شهروندان در لایه‌های مختلف مدیریت شهر از سطح کلان شهر تا سطح محله است که به نوبه خود باعث حضور مستقیم و نظارت شهروندان بر کلیه امور مرتبط با خدمات شهری، زیرساختی، حفظ محیط زیست، رعایت حدود حریم‌های فضایی معماری و فضای سبز و معابر و کنترل ترافیک و فعالیت‌های فرهنگی و مبارزه با کانون‌های آسیب‌های اجتماعی و … میشود.
قابلیت نظارت برخط (آنلاین) بر جلسات شورای شهر و حتی کمیسیون‌های تخصصی آن، انتشار ریز اطلاعات و حتی رای اعضای شورای شهر به مصوبات و همچنین استقرار داشبوردهای کنترل پروژه و ابزارهای پایش و ارزیابی عملکرد در بخش‌های مختلف شهرداری و در دسترس قرار دادن اطلاعات کلیدی و ارقام مالی درآمدها و هزینه‌ها و همچنین لیست برندگان مناقصات و مزایده‌ها به همراه مشخصات قابل ارزیابی شرکت‌کنندگان و امتیازهای فنی و مالی و ارقام پیشنهادهای شرکت‌کنندگان می‌تواند تا حدود زیادی به شفافیت در اداره شهر و به تبع آن از بین بردن زمینه‌های فساد کمک کند.
بنابر این ایجاد شفافیت در چارچوب برنامه‌ها و با هدف کنترل ساختار و راهبری مجموعه در مسیرهای تعیین شده ارتباط مستقیم با فضای ساختاری در دو بخش نظارت (شورای شهر) و اجرا (شهرداری) به عنوان مکمل یکدیگر در دستیابی به اهداف طراحی‌شده دارند.مشارکت جامعه در این حوزه به منظور راهبری و جلوگیری از انحراف برنامه‌ها نقش اساسی در شفاف‌سازی عملکرد خواهد داشت، به این معنا که بخش نظارتی به عنوان نماینده مردم، در شناخت و رصد کردن بخش اجرایی باید از ابزار لازم و متناسب با آن برخوردار باشد و شهروندان باید تصویر روشنی از چارچوب و ساختار عملکردی سازمان مدیریت شهری پیدا کنند که این امر مستلزم وضع آیین‌نامه‌ها، تعبیه زیرساخت‌ها و روش‌های علمی و کاربردی شناسایی مسیرهای عملکرد است؛ آن چنان که برنامه‌های طراحی‌شده برای ارائه خدمات با کالبد سازمان همسو و ماهیت آن برای جامعه ملموس و قابل درک باشد.
منبع : دنیای اقتصاد