مهلت ۶۰ روزه تقاضای رئیس‌جمهوری آمریکا از کنگره برای تصمیم‌گیری درباره برجام در شرایطی روز سه‌شنبه پایان یافت که این نهاد قانونگذاری تصمیمی در این باره نگرفت تا توافق‌نامه برجام تا اطلاع ثانوی به قوت خود باقی بماند. این تحول در حالی است که رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا تاکید کرده که واشنگتن فعلا به توافق هسته‌ای پایبند می‌ماند.سخنگوی کاخ سفید نیز گفته است که دولت پیشرفت‌های دلگرم‌کننده‌ای با کنگره برای حل مشکلات توافق هسته‌ای با ایران داشته است. به گفته سارا سندرز، کاخ سفید درخواستی از کنگره مبنی بر بازگشت تحریم‌ها نداشته است.
به گزارش رتبه آنلاین، در شرایطی مهلت ۶۰ روزه تقاضای رئیس‌جمهوری آمریکا از کنگره برای تصمیم‌گیری درباره برجام پایان یافت، که این نهاد قانونگذاری تصمیمی در این باره نگرفت تا توافق‌نامه برجام تا اطلاع ثانوی به قوت خود باقی بماند.
حال ترامپ تا اواسط ژانویه سال آینده میلادی یعنی حدود یک ماه مهلت دارد تا تصمیم بگیرد آیا کماکان مایل به لغو تحریم‌های ایران است یا می‌خواهد تحریم‌ها را بازگرداند. این تحول درحالی است که وزیر خارجه آمریکا تاکید کرده که واشنگتن فعلا در برجام باقی خواهد ماند. همزمان با این تحولات، دهمین کمیسیون مشترک برجام در سطح معاونان وزیران خارجه ایران و ۱+۵ دیروز در هتل کوبورگ وین برگزار شد تا موضوع بدعهدی آمریکا در زمینه اجرای تعهدات مورد بررسی قرار گیرد. پیش‌تر نیز بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه، تاکید کرد که در صورت عملی نشدن تعهدات آمریکا برای هر وضعیتی آمادگی کامل داریم و برنامه‌ها و سناریوهای متناسب را تدوین کرده‌ایم.
کنگره آمریکا روز سه‌شنبه (۱۲ دسامبر/ ۲۱ آذر) تصمیمی درباره برجام و برقراری مجدد تحریم‌ها علیه ایران اتخاذ نکرد. این درحالی است که ضرب‌الاجل رسیدگی به تقاضای دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا برای لغو برجام یا اصلاح و تکمیل آن به پایان رسیده بود. دونالد ترامپ ۶۰روزپیش (۱۳ اکتبر/ ۲۱ مهر) در سخنانی توافق هسته‌ای با ایران را «بدترین» توافقی خواند که ایالات‌متحده آمریکا تاکنون به آن وارد شده و اعلام کرد نمی‌تواند پایبندی ایران را به برجام تایید کند.
با این‌حال رئیس‌جمهوری آمریکا از لغو برجام خودداری کرد و تعیین تکلیف این توافق‌نامه – لغو یا اصلاح – را بر عهده کنگره گذاشت. ترامپ از کنگره خواست در یک فرصت ۶۰ روزه درباره برجام و احتمالا بازگرداندن تحریم‌های تعلیق‌شده علیه ایران تصمیم‌گیری کند. کنگره اما اقدامی در این باره انجام نداد. در همین ارتباط، خبرگزاری رویترز نوشت که کنگره آمریکا اجازه داد ضرب‌الاجل ۶۰ روزه ترامپ بدون هیچ اقدامی به پایان برسد تا به این ترتیب تصمیم‌گیری درباره برجام دوباره برعهده خود رئیس‌جمهوری قرار گیرد. اما بازگشت توپ برجام به زمین کاخ سفید به تردیدهای بیشتر درباره آینده برجام و ادامه این توافق‌نامه دامن می‌زند. با این‌حال برخی اعضای کنگره و مقام‌های کاخ سفید آمریکا می‌گویند در همین هفته جاری کنگره ضرب‌الاجلی را برای برقراری دوباره تحریم علیه ایران تصویب خواهد کرد. گفته می‌شود این تحریم‌ها اگر در کنگره تصویب شود احتمالا با برنامه هسته‌ای ایران ارتباطی نخواهد داشت، زیرا در این صورت به معنای خروج از برجام خواهد بود، اما برنامه موشکی ایران می‌تواند موضوع تحریم‌های تازه علیه این کشور باشد. رهبران کنگره اعلام کرده‌اند که هیچ برنامه‌ای برای بازگرداندن تحریم‌ها در مهلت روز چهارشنبه ۲۲ آذر ندارند. حزب جمهوری‌خواه در حال حاضر اکثریت مجلس نمایندگان را در اختیار دارد. در سنای آمریکا هم جمهوری‌خواهان در اکثریت هستند ولی برای هرگونه اعمال تحریم یا خروج از برجام، به همکاری سناتورهای دموکرات نیاز دارند. سناتورهای دموکرات گفته‌اند حاضر به خروج از توافق اتمی با ایران نیستند. حتی نمایندگان دموکراتی که دو سال پیش مخالف برجام بودند، حالا حاضر به خروج از این توافق نیستند. ترامپ تهدید کرده که اگر قانون‌گذاران آمریکایی لحن سخت‌تری را به متن توافق برجام اضافه نکنند، از توافق خارج می‌شود. سناتور باب کورکر، نماینده جمهوری‌خواه و رئیس کمیته روابط خارجی سنای آمریکا حاضر نشد در مورد تهدید آقای ترامپ به خروج از توافق در صورت سخت‌تر نشدن لحن آن واکنش نشان دهد.
کورکر به خبرنگاران گفت هفته گذشته به همراه بن کاردن، سناتور دموکرات با مشاور امنیت ملی کاخ سفید، ژنرال مک مستر دیدار کرد تا بررسی کنند که چه زبانی استفاده شود که هم نظر کاخ سفید را تامین کند و هم باعث رنجش متحدان (اروپایی) آمریکا نشود و فکر نکنند که آمریکا بدون توجه، تغییر مسیر داده است. آقای کورکر حاضر نشد جزئیات بیشتری از این دیدار را فاش کند. متحدان اروپایی آمریکا، چین و روسیه که همگی در مذاکرات با ایران شرکت داشتند، خواهان پایبندی واشنگتن به این توافق هستند. سناتور کاردن نیز گفته است از هرگونه تغییر در برجام که حمایت متحدان اروپایی را نداشته باشد، حمایت نمی‌کند. نمایندگان دموکرات می‌گویند هرچند تحریم‌ها علیه ایران به دلیل برنامه موشکی و نقض حقوق بشر باید اعمال شود، ولی تحریم‌های مرتبط با توافق اتمی باید کنار گذاشته شوند.
فعلا در برجام می‌مانیم
دو روز بعد از آنکه دونالد ترامپ اعلام کرد که پایبندی ایران به برجام را تایید نمی‌کند، رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه آمریکا گفت که از نظر او ماندن در برجام به نفع آمریکا است و نیکی هیلی، نماینده دائم آمریکا در سازمان ملل متحد هم تاکید کرد که آمریکا فعلا در برجام می‌ماند و امیدوار است که «وضعیت بهبود پیدا کند.» همزمان خبرگزاری‌ها روز سه‌شنبه گزارش دادند که رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا در دیداری با همکاران خود در وزارت امور خارجه اعلام کرده که ایالات‌متحده فعلا در توافق‌نامه برجام باقی می‌ماند. با این‌حال او تاکید کرده که برجام نواقصی دارد که باید برطرف شود. وزیر خارجه آمریکا همچنین در ادامه ادعاهای خصمانه ضدایرانی خود گفت که ایران یک نیروی برهم‌زننده ثبات در منطقه است.
اگر برجام اصلاح نشود، متوقف خواهد شد
همزمان سارا سندرز سخنگوی کاخ سفید هم روز سه‌شنبه در کنفرانسی خبری گفت: «دولت پیشرفت‌های دلگرم‌کننده‌ای با کنگره برای حل مشکلات توافق آمریکا و ایران و رسیدگی به مشکلات دراز‌مدت اشاعه (اتمی) داشته است. این هفته ضرب‌الاجلی برای اقدام کنگره وجود نداشت چون دولت خواستار معرفی مصوبه‌ای برای اعمال مجدد تحریم‌های مرتبط با برجام نشده بود.» سخنگوی کاخ سفید با بیان اینکه هیچ ضرب‌الاجلی برای کنگره در زمینه برجام وجود نداشته است، گفت: اگر اصلاحات مناسب برای توافق هسته‌ای در کنگره و توسط متحدان آمریکا انجام نشود، توافق پایان خواهد یافت.
به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری رسمی کویت(کونا)، سندرز در پاسخ به سوالی درباره نبود طرحی در کنگره آمریکا برای وضع مجدد تحریم‌ها علیه ایران باوجود فرارسیدن ضرب‌الاجل قانون‌گذاران گفت که دولت به تلاش و تشویق برای پیشرفت در زمینه اصلاح توافق هسته‌ای با ایران در کنگره آمریکا ادامه می‌دهد. بنا بر گزارش پایگاه اینترنتی کاخ سفید، سندرز در ادامه گفت: در واقع هیچ ضرب‌الاجلی برای اقدام تا پایان هفته تعیین نشده بود و دولت هم هیچ درخواستی از کنگره برای ارائه طرحی در زمینه بازگرداندن تحریم‌های مرتبط با برجام نداشته است. او همچنین هشدار داد که اگر اصلاحات مناسب از طریق کنگره و متحدان آمریکا در توافق هسته‌ای انجام نشود، برجام متوقف خواهد شد.
رازی که موگرینی فاش کرد
همزمان مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در اظهاراتی تازه مدعی شد که در مقدمه برجام یک نیم‌‌جمله به درخواست ایران گنجانده شده که مضمون آن این است که این توافق می‌تواند زیربنایی برای تعامل بر سر مسائل دیگر باشد. فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در سخنان خود در نشست مقدماتی پارلمان اروپا بار دیگر به دفاع از توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ پرداخت و تاکید کرد که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکنون ۹ بار تایید کرده که ایران به تمام تعهداتش در توافق عمل می‌کند؛ بنابراین این یک حقیقت است که توافق هسته‌ای کارساز بوده است.
موگرینی در ادامه اظهارات خود عنوان کرد که در بخش مقدمه برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) نیم‌جمله‌ای وجود دارد مبنی بر اینکه این توافق می‌تواند راه را برای تعامل از نوع دیگر در منطقه فراهم کند. او تاکید کرد: در مقدمه این توافق ۱۰۴ صفحه‌ای نه در یکی از بندهای آن، که من هم‌اکنون آن را حفظ شده‌ام، یک ارجاع در حد یک نیم جمله وجود دارد؛ با این مضمون که برجام می‌تواند راه را برای نوع دیگری از تعامل یا تعاملی سازنده‌تر در منطقه فراهم و زیربنای آن را ایجاد کند. این جمله، شاید الان دارم یک راز را فاش می‌کنم به درخواست ایران گنجانده شد.
مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا همچنین روز سه‌شنبه در سخنانی در پارلمان اروپا در استراسبورگ، یکبار دیگر لغو توافق هسته‌ای با ایران را رد کرد و گفت: «ما نمی‌توانیم به خود اجازه ایجاد تنش بیشتر و گسترش بیشتر سلاح‌های هسته‌ای در خاورمیانه را بدهیم.» موگرینی با تاکید بر اینکه روابط اروپایی‌ها و ایران پس از حصول برجام وارد مرحله‌ای جدید شده است، گفت: ما نمی‌توانیم اجازه دهیم توافقی که کارساز بوده و به اهدافش رسیده است، از بین برود. او با بیان اینکه توافق هسته‌ای برای امنیت اتحادیه اروپا، منطقه و فراتر از آن ضروری است، اظهار کرد: این توافق به‌ویژه با توجه به بحران هسته‌ای با کره‌شمالی بسیار اهمیت دارد. ما با توافق هسته‌ای توانستیم قوی‌ترین نظام راستی‌آزمایی را ایجاد کنیم. مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ادامه سخنان خود به روابط تجاری میان دو طرف اشاره کرد و گفت که سطح این روابط در نیمه اول سال ۲۰۱۷ در مقایسه با مدت مشابه سال ۲۰۱۶ معادل ۹۴ درصد افزایش داشته است. فدریکا موگرینی پیش‌تر در آخرین دیدار خود با رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا گفته بود که این توافق جوابگو بوده و تاثیر خود را نشان داده است.
برای هر وضعیتی آمادگی داریم
از سوی دیگر و پس از پایان مهلت کنگره آمریکا برای تصمیم‌گیری درباره برجام، سخنگوی وزارت خارجه ایران اعلام کرد در صورتی که تعهدات آمریکا «عملی نشود»، تهران «برای هر وضعیتی آمادگی کامل دارد.» به نظر می‌رسد در واکنش به افتادن دوباره توپ به زمین ترامپ باشد که وزارت خارجه روز چهارشنبه تذکر فوق را داده است. به گزارش خبرگزاری صداوسیما، بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه، روز چهارشنبه تاکید کرد که «آنچه برای ما اهمیت دارد پایبندی دولت آمریکا به برجام است.» او در عین حال گفت: «در صورت عملی نشدن تعهدات آمریکا و ادامه کارشکنی‌ها و بدعهدی‌های این کشور، برای هر وضعیتی آمادگی کاملی داریم و برنامه‌ها و سناریوهای متناسب را تدوین کرده‌ایم.» او درباره این «برنامه‌ها و سناریوها» توضیحی نداد.
همه اعضای ۱+۵ به آمریکا تذکر دادند
همزمان عباس عراقچی، معاون وزیرخارجه در پایان نشست کمیسیون مشترک برجام گفت: تمامی اعضای ۱+۵ خیلی صریح و شفاف به آمریکا اعتراض کردند و تاکید کردند که آمریکا باید تعهدات خودش را به‌طور کامل و دقیق انجام دهد. به گزارش «ایرنا»، عراقچی در پایان نشست کمیسیون مشترک برجام در هتل کوبورگ وین در گفت‌وگو با خبرنگاران گفت: در جلسه تمامی اعضای گروه ۱+۵ خیلی صریح و شفاف به آمریکا اعتراض و تاکید کردند که آمریکا باید تعهدات خودش را سر وقت و دقیق انجام دهد.
او افزود: تاکید همه اعضا این بود که هر دو طرف باید به تعهدات خودشان به‌صورت کامل پایبند باشند و اجرا کنند و به این صورت نیست که یک‌طرف کامل انجام دهد، اما طرف دیگر بعضی از قسمت‌ها را بتواند و انجام ندهد. در جمع‌بندی پایانی خانم اشمید به‌عنوان هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک ضمن استقبال از پایبندی ایران به برجام از همه طرف‌ها خواست که تعهدات خود را به‌صورت کامل، با حسن‌نیت و در فضای سازنده انجام دهند. عراقچی تصریح کرد: فکر می‌کنم این‌بار کمیسیون مشترک خیلی صریح‌تر از گذشته با موضوع تخلفات آمریکا برخورد کرد و خیلی روشن و مستقیم توسط همه اعضا به آمریکایی‌ها تذکر داده شد که باید برجام را در محیط مناسب اجرا و پیگیری کنند. او افزود: هیات آمریکایی هم به‌رغم ادعاهایی که داشتند، اما در عین حال تاکید کردند که کماکان به برجام پایبند خواهند بود و تصمیم دولت آمریکا در شرایط حاضر پایبندی به برجام است.» روندهای داخلی در آمریکا به ما و کمیسیون مشترک هیچ ارتباطی ندارد، آنها می‌توانند برجام را مدام بین کنگره و کاخ سفید رد و بدل کنند اما باید به تعهدات خودشان پایبند باشند؛ تا وقتی که پایبند باشند، برجام ادامه پیدا می‌کند.
عراقچی ادامه داد: آمریکایی‌ها باید بدانند و در این جلسه هم توسط همه طرف‌ها تکرار شد که هیچ امکانی برای مذاکره مجدد برجام، بازکردن برجام یا ربط دادن هیچ موضوع دیگری به برجام وجود ندارد و اگر هم قرار باشد درباره مسائل دیگر صحبتی بشود در صورت علاقه‌مند بودن طرف‌ها می‌توانند در جای جداگانه و کانال جداگانه صحبت کنند و بستگی به این دارد که کجا علاقه‌مند باشیم یا نباشیم، این بحث دیگری است. هیچ موضوعی غیر از آن چیزی که در متن برجام آمده است به برجام ارتباطی ندارد.
معاون وزیر امورخارجه تاکید کرد: روندهای داخلی آمریکا برای ما مهم نیست، مهم این است که به تعهدات خودشان عمل کنند و تحریم‌هایی که رفع کردند، کماکان به‌صورت رفع شده و پایان یافته و لغو شده، نگاه دارند و تحریم‌ها را بر نگردانند. او افزود: آنچه که الان مهم است اینکه آمریکا در مواضع خود درباره برجام کاملا در انزوا قرار دارد و مواضع اروپایی‌ها خیلی روشن و صریح درمخالفت با آمریکا است. شرکت‌ها و بانک‌های اروپایی علاقه‌مندی زیادی برای کار کردن با ایران دارند. بسیاری از این موسسات به تفاهم با طرف‌های ایرانی برای همکاری رسیده‌اند و در مورد برخی مذاکرات ادامه دارد و برخی مشغول همکاری هستند.
نشست کمیسیون مشترک برجام
دهمین نشست کمیسیون مشترک برجام با هدف بررسی اجرای توافق هسته‌ای بامداد چهارشنبه در هتل کوبورگ وین آغاز به‌کار کرد. این جلسه به ریاست سید‌عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه ایران و هلگا اشمید دبیر کل بخش اقدام خارجی اتحادیه اروپا با حضور نمایندگانی از کشورهای 1+5 در سطح مدیران سیاسی برگزار شد و موضوع بدعهدی آمریکا در زمینه اجرای تعهدات و موضوع عدم تایید برجام از سوی رئیس‌جمهوری آمریکا با وجود تایید مکرر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مبنی بر اجرا شدن تعهدات ایران، در این جلسه مورد بررسی قرار گرفت.پیش‌تر اتحادیه اروپا روز دوشنبه در بیانیه‌ای درباره جلسه این هفته کمیسیون مشترک برجام اعلام کرد که این جلسه فرصتی برای مرور اجرای برجام درباره موضوعات هسته‌ای و تحریم‌ها خواهد بود. دهمین جلسه کمیسیون مشترک برجام که در سطح مدیران سیاسی برگزار می‌شود، درحالی است که بدعهدی و بلاتکلیفی آمریکا در این زمینه، همچنان ادامه نقض روح و متن توافق هسته‌ای است و انتظار می‌رفت این کمیسیون صحنه مباحثاتی جدی برای تضمین منافع ایران باشد.عباس عراقچی رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام دهم آبان ماه ۹۶ در جلسه مجلس حضور یافت و درباره چالش‌های مطرح شده در گزارش وزارت امور خارجه گفت: «این چالش‌ها از انواع و اقسام مختلف بوده است؛ بعضی از اینها در خارج از چارچوب برجام است ولی می‌توانم بگویم که بزرگترین چالش ما در اجرای برجام بعد از اجرایی شدن آن تاکنون سوءنیت آمریکا در اجرای برجام است و این یک امر کاملا مشخص و روشن است.» جلسه قبلی کمیسیون مشترک برجام ۲۹ شهریورماه در سطح وزیران در نیویورک برگزار شد.
منبع : دنیای اقتصاد