آیا می توان در بورس کالا خودرو خرید؟ چگونه؟ پاسخ سوالاتتان را در این مطلب بخوانید.
چندی پیش طرحی با نام طرح «تحول صنعت و بازار خودرو» در مجلس مطرح شد که محوریت اصلی این طرح عرضه خودروهای داخلی در بورس کالا بود.
این طرح ارائه شد تا شورای هماهنگی اقتصادی سران سه قوه آن را بررسی کنند و در صورت مناسب بودن تصویب شود.
بر طبق این طرح قرار بر این بود که قیمت‌گذاری خودروهای داخلی سامان بگیرد و خودروهای پرتیراژ را شورای رقابت تعیین قیمت کند اما خودروهای کم تیراژ را خودروسازان تعیین قیمت کنند.
بر طبق طرح «تحول صنعت و بازار خودرو» تمام خودروسازان داخلی ایران موظف می‌شدند که محصولات تولیدی خود را حتما در بازار بورس ارائه دهند و اگر از این کار ممانعت می‌کردند طبق قوانین مبارزه با قاچاق کالا و ارز مجازات می‌شدند.
در حقیقت در این طرح قیمت پایة خودروهای موجود در بازار ایران را سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان تعیین می‌کرد؛ سپس قیمت نهایی که خودرو با آن به فروش می‌رسید با توجه به میزان عرضه و تقاضای بازار تعیین می‌شد.
با اجرایی شدن این طرح مجلس به دنبال متعادل کردن قیمت‌های خودرو و کیفی‌سازی این صنعت بود. در نهایت با وجود مخالفت‌هایی که با این طرح به خصوص از سمت خودروسازان شد اما طرح در سال ۹۹ در مجلس به تصویب رسید.
در این طرح جایی برای کمک به خودروسازان و خریداران خودرو نیز در نظر گرفته شده است و برطبق طرح تفاوت قیمتی نرخ کشف شدة خودرو و قیمت پایه آن را صرف کمک به این دو گروه می‌کنند. در حقیقت از این مبالغ به خودروسازان و خریدارن خودرو وام می‌دهند و بخشی را نیز صرف ناوگان حمل‌ونقل می‌کنند.
با این طرح خریدارانی برای خرید خودرو اولویت دارند که به جز داشتن گواهینامه رانندگی و همچنین داشتن کد ملی هیچ پلاکی به نام آن‌ها ثبت نشده باشد.
پلاک ثبت شده حتما باید فعال باشد در غیر اینصورت مغایرتی ایجاد نمی‌کند. از طرفی در طرح تحول صنعت و بازار خودرو امکان واردات خودرو را نیز در نظر گرفته‌اند.
براساس طرح کسانی می‌توانند خودرو وارد کنند که خود آن‌ها صادرکننده خودرو یا قطعات مربوط به خودروها باشند.
به جز این گروه افرادی که صادرات نفت خام نیز دارند می‌توانند واردکننده خودرو باشند البته توجه کنید که این افراد باید افراد حقیقی باشند.
در ادامه متن به شرایط این طرح و چگونگی عرضه خودرو در بازار بورس کالا می‌پردازیم.
اولویت خرید خودرو در بورس با چه کسانی است؟
در بورس کالا خودروها نیز کدی مخصوص به خود می‌گیرند که با آن کد می‌توان وضعیت خودرو در بازار را بررسی و ردیابی کرد.
اولویت خرید هم با کسانی است که خودرویی با کد ملی خود خریداری نکرده‌اند؛ در حقیقت در بازار بورس کالا افراد می‌توانند با هر کد ملی فقط یک خودرو خریداری کنند.
در بازار بورس کالا خریدار خودرو باید حداقل ۱۸ سال تمام داشته و همچنین گواهینامه پایه سه خود را دریافت کرده باشد.
این نکته را نیز در نظر داشته باشید که افراد حقوقی که قصد خرید خودرو در بازار بورس را دارند فقط زمانی می‌توانند این کار را انجام دهند که هیچ فرد حقیقی برای خرید خودرو اقدام نکند.
فراموش نکنید که در این بازار خریداران در خرید خود فقط می‌توانند یک بار یک خودرو از یک مدل را بخرند.
مزیت معامله خودرو در بازار بورس کالا
خرید خودرو در بازار بورس کالا مزیت بزرگی دارد که هر دو طرف معامله یعنی خریدار و تولید کننده خودرو را منتفع می‌کند.
براساس قوانین بازار بورس کالا هر کسی که با یک کد ملی یک خودرو در بازار بورس خریداری می‌کند اجازه ندارد پس از خرید آن را بفروشد.
در واقع حق فروش خودرو بعد از سه سال به خریدار داده می‌شود که همین کار از دلالی در بازار جلوگیری می‌کند. نبود دلالی در بازار باعث می‌شود تا قیمت‌ها با نوسان‌های شدید تغییر نکنند و افرادی خودرو بخرند که مصرف‌کننده آن هستند.
این موضوع یکی از مهمترین دلایل ایجاد این طرح و اجرایی کردن آن بود که براساس آن تلاش شد تا خودرو در ایران مانند کشورهای پیشرفته کالایی مصرفی باشد.
این موضوع در ایران به روندی عادی تبدیل شده است که افراد خودرو را به عنوان کالایی سرمایه‌ای بخرند و با توجه به تورم خودرو را در زمان مناسب بفروشند تا با دلالی صاحب سرمایه‌هایی زیادی شوند.
از طرفی اگر کسی از این قانون تخطی کند موظف است که ۸۰ درصد تفاوت قیمت پایه خودرو با قیمتی که در بازار به فروش می‌رسد را به‌عنوان مالیات پرداخت کند.
در ضمن بین قیمتی که تولید خودرو در کارخانه تمام می‌شود و قیمتی که خودروها در بورس ارائه می‌شوند تفاوت وجود دارد. این مابه‌التفاوت را در صندوقی جمع‌آوری می‌کنند که ۱۰ درصد از مبالغ آن به عنوان پاداش رشد کیفیت و کمیت به خودروسازان داده می‌شود.
۹۰ درصد مابقی به صورت ۵۰ درصد برای تسهیلات قرض‌الحسنه خودروسازان، ۲۰ درصد وام خرید خودرو به افراد حقیقی، و ۲۰ درصد نیز برای رشد ناوگان حمل‌ونقل هزینه می‌شود.
یکی دیگر از شرایطی که در بازار بورس کالا شفاف‌تر می‌شود دیرکرد خودروسازان در تحویل خودرو است. در این بازار به دلیل اعلام وضعیت در تابلوی بورس در صورت دیرکرد با تولیدکننده برخورد می‌شود و باید جریمه دیرکرد و خسارت مشتری را پرداخت کند.
کدام خودروها در بازار بورس عرضه می‌شوند؟
براساس قوانینی که تعیین شده است تمام خودروهای تولید شده تولیدکنندگان خودرو به جز خودروهای برقی و هیبریدی در بازار بورس عرضه می‌شوند.
خودروهای برقی و هیبریدی نیز ممنوعیت عرضه در بازار بورس را ندارند فقط براساس زمان‌بندی این نوع خودروها در سه سال آینده وارد بازار بورس می‌شوند.
البته این موضوع را نیز در نظر بگیرید که ممکن است هر ۶ ماه یکبار این که چه خودروهایی وارد بازار بورس شوند تغییر کند. در واقع این شورای رقابت است که هر ۶ ماه یکبار براساس متغیرهای مختلفی همچون تورم تعیین می‌کند کدام خودرو در بازار عرضه شود.
نکته بعدی اینکه بعضی خودروها تیراژهای تولید پایینی دارند؛ این خودروها نیز الزامی به عرضه در بازار بورس کالا ندارند.
چگونگی قیمت‌گذاری خودرو در بازار بورس
همانطور که گفته شد قیمت خودرو در بازار را شورای رقابت تعیین می‌کند. این شورا در حقیقت فقط قیمت پایه خودرو را تعیین و در بازار بورس عرضه می‌کند.
پس از اینکه خودرو با قیمت پایه وارد شد، قیمت اصلی خودرو در بازار را میزان تقاضا و پیشنهادات متقاضیان تعیین می‌کند.
