امیرخسرو فخریان| رئیس اتحادیه فروشگاههای زنجیره‌ای
با رشد و توسعه تجارت و ظهور فناوری‌های نو در سال‌های اخیر شاهد تغییرات گسترده‌ای در فضای کسب و کار هستیم. از همین رو کشورها تمامی همت خود را برای بهره‌مندی از آنها در داشتن اقتصادی پویا و رقابتی به کار می‌گیرند. از بخشهای مهم و حیاتی اقتصاد هر کشور نظام توزیع است. امروزه نظام توزیع با سرعتی بالا در حال گذار از سیستم سنتی به سیستم نوین است. از بارزترین جلوه‌های ظهور نظام مدرن توزیع، ایجاد و توسعه فروشگاههای زنجیره‌ای در سراسر جهان است. این فروشگاه‌ها مزایای فراوانی را برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان به ارمغان می‌آورند. از جمله این مزایا می توان به عرضه کالاهای متنوع، با کیفیت و استاندارد با قیمت پایین، حذف واسطه ها از چرخه توزیع و شفافیت مالی اشاره کرد. هر چند در توصیف مزایای فروشگاههای زنجیره ای بسیار می‌توان گفت، این پدیده نیز همانند هر پدیده بدیع و نو به علت تغییراتی که در عرصه کسب و کار ایجاد می کند با مخالفت ها و مقاومت هایی روبه‌رو شده است. از جمله این موارد می توان به آسیب هایی که توسعه فروشگاه های زنجیره ای به کسب و کارهای سنتی وارد می کند اشاره کرد؛ انتقاداتی که خود محل مناقشه و بحث است.
فروشگاههای زنجیره‌ای به خاطر توانایی هایشان در تامین و عرضه کالا، امکانات لجستیکی و صرفه‌های ناشی از مقیاس فعالیت دارای بهره‌وری بالایی در امر توزیع هستند و محصولات را با قیمت پایین‌تری نسبت به رقبا عرضه می‌کنند و بدین صورت بر رفاه مصرف‌کنندگان می افزایند. افزایش مشتریان این فروشگاه ها در توسعه و کسب سهم بازار بیشتر برای آن ها باعث تضاد منافع بین این بخش و بخش سنتی شده است. این تضاد نیز همچون هر تضاد دیگری می‌تواند سازنده یا مخرب باشد. یکی از راهکارهای مناسب و منطقی برای حل این تضاد و تبدیل آن به فرصت برای رشد و توسعه هر دو طرف، قرارداد حق امتیاز یا فرانچایز است.
اما تعریف فرانچایز چیست؟ اقتصاددانان تعاریف متعددی برای فرانچایز ارائه کرده‌اند ولی براساس آنچه در لایحه قانون فرانچایز پیشنهادی اتحادیه کشوری فروشگاههای زنجیره‌ای آمده است، فرانچایز عبارت است از «توافق و رابطه تعریف شده مدت دار و معینی است که به موجب آن فرانچایز دهنده ( فروشگاه زنجیره‌ای) حق بهره‌مندی از امتیاز و برند خود را به فرانچایز گیرنده اعطا و در زمینه سازمان‌دهی، آموزش، تامین کالا و مواد، بازاریابی و مدیریت به فرانچایز گیرنده (متقاضیان و کسبه سنتی) کمک می‌کند و در ازای آن مبلغی از درآمد آن را مطابق توافق دریافت می‌کند».
در حال حاضر بسیاری از اعضای این اتحادیه در اجرای قانون رفع موانع کسب و کار و قانون برنامه ششم توسعه و اشتغالزایی که به عنوان یکی از کارکردهای فروشگاههای زنجیره‌ای محسوب میشود، با واگذاری تعداد بیش از هزار شعبه فروشگاه زنجیره‌ای در قالب فرانچایز در این راستا گام برمی‌دارند. این اقدام نه تنها موجب حفظ کسب و کارهای موجود و ایجاد اشتغال پایدار میشود، بلکه منجر به نوین سازی و کارآمد شدن نظام توزیع، افزایش بهره‌وری و شفافیت در عملکرد نیز خواهد شد. به این ترتیب مصرف‌کنندگان در سراسر مناطق کشور از امکان دسترسی بهتر و آسانتر به انواع کالاها و خدمات بهره مند خواهند شد. علاوه بر این شفافیت به وجودآمده سبب تعامل بهتر با دستگاه‌های نظارتی خواهد شد و اخذ مالیات را برای دولت تسهیل خواهد کرد.
