فرشید شکرخدایی-کارشناس رتبه‌بندی اعتباری|نقش رتبه بندی اعتباری در شفاف سازی اقتصاد نقش بی بدیلی است و سازمان بورس و اوراق بهادار در سالهای اخیر پس از تاخیر ده ساله نسبت به صدور مجوز فعالیت شرکتهای رتبه بندی اعتباری اقدام کرده است.
به گزارش رتبه آنلاین، یکی از این شرکت ها شرکت رتبه بندی اعتباری پایا است که اولین شبه رتبه بندی اعتباری خویش را در مورد شرکت کرمان موتور ارایه کرده است.
حال با بررسی این رتبه بندی می‌توان نکات مهمی را به این فعالیت وارد و نقدهای اساسی به شرح زیر لیست کرد:
1- رتبه بندی اعتباری یک نظریه تخصصی در مورد آینده است در حالی که اطلاعات صورت های مالی سالهای 94-96 بررسی شده و نظریه رتبه BBB- در سال 98 اعلام شده است ، یعنی نقص همیشگی صورتهای مالی به عنوان اطلاعات تاریخ گذشته بدون پیش بینی آینده، این اولین نقطه ضعف عمده این گزارش است.
2- در گزارش در بخش خلاصه وضعیت اقتصاد کلان و صنعت خودروسازی که البته فقط چهار خط است ! آمده است تمام ریسک های ممکن رو به افزایش است و البته این نحوه گزارش ناشی از عدم تسلط تحلیل گران به وضع صنعت است؛ همانطور که در اسامی تحلیل گران هم فقط اسم دو نفر آمده که مشخص نیست چقدر نسبت به وضعیت اقتصاد کلان و صنعت خودرو تحلیل مستقل انجام پذیرفته است . البته متن مختصر نوشته شده درگزارش نشان دهنده دست خالی بودن تحلیل گران ( دو تحلیل کننده ) است.
3- در مقدمه گزارش به منابع اشاره شده و صورتهای مالی شرکت کرمان خودرو به عنوان اصلی ترین منبع و سایر اطلاعات ارایه شده به عنوان منبع فرعی معرفی شده است ، رتبه بندی اعتباری پیش بینی توان انجام تعهدات کوتاه مدت و بلند مدت بنگاه در مقابل ذینفعان متنوع است که از جمله مهمترین این ذینفعان مشتریان هستند ، بدیهی است که عدم توان انجام تععهدات بنگاه درمقابل مشتریان و تحویل خودروها به آنها از بررسی صورت های مالی سال 96 در نمی آید و این می تواند به دلیل ضعف شدید تحلیل گران در درک مفهوم عمیق و پیچیده رتبه بندی اعتباری باشد که آنرا با یک تحلیل ساده صورت های مالی اشتباه گرفته اند .
4- رتبه بندی اعتباری در سه لایه ریسک های موثر بر بنگاه را بررسی می کند ، ریسک کشور ، ریسک صنعت و ریسک بنگاه ، شاید در ذهن و به دلیل خوش آمدن بنگاه ریسک کشور و صنعت را اندک یا حتی صفر ( Risk Free ) در نظر بگیرید ولی دنیای واقعی و مردم و خریداران سهام و اوراق بهادار این ریسک ها را صفر نمی دانند و در خیرد و فروش و جابجایی سهام ها آنها را دخیل می کنند؛ بنابراین فرض بالاترین رتبه اعتباری برای کشور ( AAA ) یک شوخی با بازار است که موجب عدم اعتبار و اعتماد مردم به رتبه‌های اعتباری موسسات رتبه بندی اعتباری داخلی می‌شود.
5-بررسی شاخص های مالی محدود و نتیجه گیری بر اساس آنها به هیچ وجه در شان عنوان رتبه بندی اعتباری نیست و عناوین بررسی شده حتی از ساده ترین تحلیل های بنیادین شرکت ها هم کمتر است . گویا تحلیل گران رتبه بندی اعتباری را با گزارش تحلیل مالی یک کارشناس حسابداری تازه کار اشتباه گرفته اند .
6- عدم بررسی وضعیت شرکت نسبت به رقبا و میانگین ها صنعت و جایگاه کرمان موتور در بین بهترین ها و بدترین های هر شاخص و عدم بررسی داده های دراز مدت شرکت از نقطه ضعف های جدی گزارش است و بی اعتبار بودن رتبه اعتباری اعلام را عیان می کند .
7- موسسه رتبه بندی این شرکت را شایسته سرمایه گزاری معرفی کرده و با اختصاص رتبه اعتباری BBB- هدیه بزرگی به این شرکت داده است ، احتمالن مشتری مداری زیادی به خرج داده و تلاش برای جلب رضایت مشتری را به صورت جدی انجام داده است ، ولی احتمالن فراموش کرده است که اعتبار شرکت رتبه بندی اعتباری به اعتمادی است که بازار به موسسه رتبه بندی می کند نه رضایت شرکت هایی که قرارداد بسته اند !
8- مهمترین نقطه ضعف گزارش عدم تسلط موسسه رتبه بندی مذکور به فرآیند رتبه بندی اعتباری است ، بسیاری از عوامل مهم در رتبه بندی اعتباری به جز ریسک کشوری و ریسک صنعت که در نظر گرفته نشده اند عبارتند از :
ریسک تغییرات فناوری ها ، ریسک حاکمیت شرکتی ، ریسک فساد در شبکه توزیع و آثار آن بر بنگاه ، ریسک عدم تحویل خودروها به مشتریان و شکایات آنها ، ریسک عدم ورود نقدینگی جهت ادامه فعالیت تولید ، ریسک بیکاری کارکنان و اعتصاب و تحصن ناشی از آن ، ریسک افزایش شدید قیمت خودرو و کاهش تقاضای موثر، ریسک بهره وری پایین خودروسازان ، ریسک عدم وجود زنجیره ارزش داخلی ، ریسک عدم پاسخگویی به نیازهای خدمات پس از فروش مشتریان قبلی ، ریسک نارضایتی شدید سهامداران بابت کاهش قیمت سهام و عدم توان نقدشوندگی ، ریسک عدم امکان جابجایی پول قطعات و خودروها و بسیاری از ریسک هایی که اصلا به آنها توجه نشده است .
9- بررسی ساختارهای دارایی ، بدهی ، فروش و سرمایه در گزارش موجود نیست و نمی توان حصول اطمینان کرد که وضعیت ریسک های آنها را بررسی و لحاظ شده است و این موضوع حتی اگر انجام شده باشد در گزارش نمود چندانی ندارد.
10- وضعیت تولید در سال 97 و 98 در گزارش به هیچ وجه اشاره نشده است و این موضوع بسیار عجیب است ، گویا آمار تولید خودرو به ریسک عدم انجام تعهدات شرکت هیچ ربطی ندارد!
11- به صورت خلاصه به نظر می رسد این گزارش رتبه بندی اعتباری غیرقابل اعتماد بوده و توسط افرادی که فرآیند رتبه بندی اعتباری را نمی دانند تهیه شده است .بدیهی است که انتشار این گزارشات به مفهوم رتبه بندی اعتباری به صورت کلی آسیب می زند و البته بازار و مردم بهترین قضاوت کنندکان در مورد اعتبار یک موسسه رتبه بندی اعتباری هستند و تشخیص می دهند که آن موسسه رتبه بندی به نمایندگی از آنها شرکت را بررسی میکند یا به نمایندگی از شرکت متقاضی ارزیابی !
بررسی وضعیت این شرکت نشان می دهد که این رتبه اعلام شده به شدت غیرواقعی و بیش از حد خوشبینانه و ساده انگارانه تعیین شده است و در شرایط فعلی به جز عدم اعتماد به موسسه رتبه بندی مذکور در اولین رتبه بندی انجام شده خویش خروجی دیگری نخواهد داشت.
