«چنانچه یک زلزله ۵.۵ ریشتری در داخل دریای خزر هم به وقوع بپیوندد می‌تواند باعث سونامی شدید شود و با وجود هزاران ویلا و هتل که در چند قدمی ساحل ساخته شده است، می‌تواند فاجعه‌ساز شود. بروز این سونامی به دلیل رعایت نکردن موارد ایمنی در ساخت و سازهای کنار ساحل خزر، بدون تردید تعداد کشته‌ها و خسارت‌های آن بیشتر از سونامی اندونزی و ژاپن است، چون آنها بالعکس ما موارد ایمنی در ساخت و سازهای ساحلی را بیش از هر چیز دیگر رعایت می‌کنند.»
به گزارش رتبه آنلاین، روزنامه آرمان ملی نوشت: «به اعتقاد کارشناسان بروز سونامی در خزر و خلیج فارس دور از انتظار نیست و همان طور که بهرام عکاشه، پدر علم زلزله‌شناسی ایران عنوان می‌کند در طول تاریخ حدود ۱۳ سونامی مهم در نواحی مرکزی دریای خزر ثبت شده است که اکثر آنها به وقوع پیوسته‌اند. محققان بر این باورند بر اساس این واقعیات احتمال رویداد گل‌فشان، زمین‌لغزه و زمین‌لرزه و به تبع آنها احتمال تشکیل امواج بلند سونامی، البته نه به‌شدت سونامی اقیانوسی، در دریای خزر وجود دارد. سونامی ایران تنها محدود به دریای خزر نمی‌شود بلکه در دریای عمان در محدوده منطقه مکران نیز گسل‌های فعال زیادی وجود دارد که احتمال زلزله‌های اقیانوسی در آن وجود دارد. شواهد تاریخی نشان می‌دهد زلزله‌های مختلف و شدیدی در مکران روی داده، ولی تنها زلزله شدیدی که به‌صورت دستگاهی ثبت شده و سونامی نیز ایجاد کرده، زلزله سال ۱۹۴۵ است که سونامی به ارتفاع ۱۲ متر ایجاد کرد و به گفته تعدادی از محققان حدود ۴هزار نفر کشته شدند.
همان‌طور که دکتر محمدمهدی خطیب، رئیس هیات‌مدیره انجمن زمین‌ساخت و زمین‌شناسی ساختمانی به ایسنا گفته است: گسل‌هایی در جنوب دریای خزر داریم تحت عناوین گسل‌های خزر، جنوب خزر و شمال البرز از آنها یاد می‌شوند که این گسل‌ها میان رشته کوه‌های البرز و پوسته خزر قرار دارند. همه این گسل‌ها جزو گسل‌های فعال محسوب می‌شوند و آثار فعالیت این گسل‌ها از سوی زمین‌شناسان مورد مطالعه قرار گرفته است. او با اشاره به برخی گفته‌ها در زمینه فعال شدن مجدد گسل‌های دریای خزر توضیح داد: گسل‌های فعال به گسل‌هایی گفته می‌شود که طی ۳۵هزار تا ۵۰۰هزار سال گذشته حداقل یک تا دو زمین‌لرزه داشته باشند.
گسل‌های فعال در خزر
روز گذشته نیز علیرضا شهیدی، رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد اگر در آینده زلزله‌ای داخل خزر رخ دهد، احتمال وقوع سونامی وجود دارد اما اگر در داخل خشکی رخ دهد ممکن است امواجی به وجود آورد که باعث شود ساحل کم عرض خزر شامل شهرها، تاسیسات و بنادر تحت تاثیر این امواج قرار گیرد و خساراتی وارد شود. با توجه به زلزله‌خیز‌بودن منطقه، احتمال وقوع سونامی در خزر وجود دارد. دریای خزر به علت داشتن منابع غنی نفت و گاز بسیار ارزشمند است و همواره مورد توجه کشورهای حاشیه خود قرار دارد.
وی ادامه داد: ساحل ایران در حاشیه دریای خزر بسیار باریک و طولانی است و جمعیتی حدود ۵میلیون نفر در این خط باریک زندگی می‌کنند، بنابراین ریسک خطر در زمان وقوع مخاطرات افزایش می‌یابد. با توجه به موقعیت زمین‌شناسی، ایران روی منطقه پر خطر قرار دارد. از نظر مخاطرات ایران رتبه سوم دنیا را دارد یعنی از ۴۳ مخاطره در دنیا با ۳۴ مخاطره در ایران دست و پنجه نرم می‌کنیم. البته نمودارها در روند بررسی نشان می‌دهد که از سال ۱۹۰۰ تا ۲۰۱۰ به رغم این که تعداد رخدادهای مخاطرات افزایش یافته اما تعداد تلفات و میزان خسارات کاهش یافته است که این نشان می‌دهد می‌توان با شناخت مخاطرات خسارات را کاهش داد و باید به سمت ایمن شدن پیش رویم.
رئیس سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی معتقد است که ایران از نظر موقعیت جغرافیایی تحت اثر فشارش قرار دارد یعنی این فشارش در زاگرس ۹ میلیمتر در سال، مرکزی ۱۳ ، البرز و کاسپین ۶ میلیمتر در سال است که باعث وقوع زلزله می‌شود. البته تلفات در زاگرس کمتر است چون زمین آن بخش حالت پلاستیکی دارد اما تلفات در البرز به علت سخت‌بودن زمین بالاتر است.
سونامی فاجعه‌بار است
در ادامه به سراغ پدر علم زلزله‌شناسی ایران رفتیم، دکتر بهرام عکاشه نیز با توجه به زلزله‌های پرشمار در سال‌های اخیر، سونامی در دریای خزر و دریای عمان را دور از ذهن نمی‌داند و به «آرمان ملی» می‌گوید: استرا، شمال البرز و خزر سه گسل اطراف دریای خزر هستند که تا جنوب دریای خزر و در داخل خاک ایران کشیده شده و هر چه به سمت غرب دریای خزر برویم، گسلی به نام گسل آستارا کشیده شده که از کنار شهر آستارا عبور می‌کند. بررسی‌های صورت‌گرفته در دریای خزر نشان می‌دهد که احتمال وقوع سونامی در این پهنه آبی وجود دارد و زلزله‌های تا ۷.۵ نیم ریشتری دور از ذهن نیست. چنانچه یک زلزله ۵.۵ ریشتری در داخل دریای خزر هم به وقوع بپیوندد می‌تواند باعث سونامی شدید شود و با وجود هزاران ویلا و هتل که در چند قدمی ساحل ساخته شده است، می‌تواند فاجعه‌ساز شود. بروز این سونامی به دلیل رعایت نکردن موارد ایمنی در ساخت و سازهای کنار ساحل خزر، بدون تردید تعداد کشته‌ها و خسارت‌های آن بیشتر از سونامی اندونزی و ژاپن است، چون آنها بالعکس ما موارد ایمنی در ساخت و سازهای ساحلی را بیش از هر چیز دیگر رعایت می‌کنند. از سوی دیگر وجود پنج‌میلیون جمعیت که بخش قابل توجهی از آنها گردشگران هستند، خطر غارت و مرگ آنی را افزایش می‌دهد و باید از همین امروز برای مقابله با زلزله و سونامی در سواحل خزر، دریای عمان و تهران آماده باشیم.
او در ادامه خاطرنشان می‌کند: ما با بروز سونامی در سواحل دریاهایمان با مشکلات جدی روبه‌رو خواهیم شد که تا به حال آن را تجربه نکردیم و شناختی از آن نداریم، پس باید با اقدامات جدی از خسارات این واقعه جلوگیری نماییم. ما باید از تجربیات کشورهای زلزله‌خیزی همچون ایتالیا، ژاپن و… الگوبرداری کنیم و در اولین اقدام باید ارتفاع ساحل را بالا ببریم و از ساخت و سازهای مهم در کنار ساحل جلوگیری نماییم. البرز و سواحل مکران در صد‌ها سال پیش بیش از ده‌ها سونامی را تحربه کرده‌اند اما آن زمان چون این حجم از ساختمان‌ها و ساخت و سازها لجام گسیخته در کنار ساحل نبود، فاجعه‌ای رخ نداد و در شرایط فعلی خسارات سونامی اصلا قابل پیش بینی نیست. همچنان که قبلا حدود هشت بار تهران با وقوع زلزله هفت ریشتری با خاک یکسان شده و از نو ساخته شده است، پس باید هر لحظه آماده بروز زلزله در مناطق استراتژیک کشور همچون تهران، سواحل شمالی و جنوبی، مشهد، تبریز و… باشیم.»
