محمد سالاری رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران| در دوره‌های گذشته به دلیل برخی ملاحظات سیاسی مجموعه مدیریت شهری شامل شورای شهر و شهرداری سعی داشتند در بسیاری از موارد با یکدیگر همراهی کنند. همین موضوع مانع از ورود نظرات کارشناسی و انتقادی نسبت به رویکردهای اتخاذ شده در مدیریت شهری می‌شد. استفاده از این رویکرد یعنی نظرات محدود مدیران شهری سبب شد تا کلان‌شهر تهران پس از چندین سال به مجموعه‌ای از مشکلات و ابرچالش‌ها دچار شود. ابرچالش‌هایی همچون عدم آمادگی لازم در حوزه تاب‌آوری و مدیریت بحران که برای حل آن در مقطع کنونی نیاز به ورود سران قوا و همکاری همه نهادهای مسوول است.
یکی از چالش‌های اساسی در بررسی عملکرد شورای شهر تهران در چهار دوره گذشته، پویا نبودن شورا برای اصلاح و بهبود روش‌ها، هم در نظامات اداری و سازمانی، هم در ارتباط با مباحث حسابرسی و نحوه بررسی بودجه‌ها است. این موضوع حتی از سوی آن دسته از اعضای شورا که در دوره‌های گذشته نیز در شورا حضور داشتند، تایید میشود. به تعبیر دیگر، اعضای شورا فکر می‌کردند که هنوز اشراف کامل نسبت به تمامی ابعاد میزان اعتبارات و درآمدهای واقعی شهرداری، هزینه‌کرد آنها و نحوه ایجاد درآمد وجود ندارد. به نظر می‌رسد یکی از دلایل اصلی تداوم این وضعیت طی سال‌های گذشته اصلاح نشدن سازوکارهای لازم برای پایش بودجه شهرداری تهران است. ضمن آنکه یکی از غفلت‌ها و ایرادات شورای شهر است که از اختیار نظارتی خود استفاده نکرده است. اهمیت استفاده از این اختیار هم از این جهت است که مدیریت شهری جدید در اداره کلان‌شهر تهران به لحاظ تامین اعتبار با مشکل جدی مواجه خواهند شد؛ چراکه همان نگرانی که در اقتصاد کلان کشور به لحاظ وابستگی به درآمدهای نفتی وجود دارد در اقتصاد شهر نیز به‌دلیل درآمدزایی از محل عوارض ساختمانی شامل تغییرکاربری، فروش تراکم یا فروش املاک شهرداری وجود دارد.
از این رو برای توقف رویکرد چالش‌برانگیز گذشته، یکی از تفاوت‌های اساسی گفتمان دوره جدید مدیریت شهری در مقایسه با دوره‌های گذشته رویکرد از پایین به بالا و استفاده از نظرات آحاد جامعه در فرآیند تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی است. این هدف به‌طور ویژه در برنامه شهردار تهران نیز در قالب مشارکت شهروندان در تصمیمات شهری آمده است. شهردار تهران در آغاز دوره مدیریت شهری جدید، به شهروندان تهرانی تعهد داده کیفیت و شرایط زیستی شهر تهران را ارتقا دهد به همین منظور در برنامه کتبی خود که با شعار «شهر امید؛ مشارکت و شکوفایی» برای اداره تهران تا سال ۱۴۰۰ تنظیم کرده، ۱۴ محور اصلی کاری در دو بخش شهرداری و شهر تهران تعریف کرده است.
برای تحقق چنین رویکردی، باید تمامی موضوعات مهم در حوزه اداره پایتخت از طریق برگزاری نشست‌های مختلف در جامعه مطرح تا از مجموع نظرات تخصصی و آحاد جامعه، تصمیمات صحیحی برای شهر گرفته شود. برای دستیابی به این هدف، طی ۶ ماه گذشته سلسله نشست‌های تخصصی مربوط به حوزه‌های مختلف مدیریت شهری در سطح مناطق و شورای شهر برگزار شده تا در این راستا با ایجاد پیوند میان حوزه‌های آکادمیک، کارشناسی، دیده‌بان‌های شهری با پارلمان شهری به‌عنوان بازوی نظارتی و تصمیم‌گیری در حوزه شهری، از نظرات مختلف برای حل موضوعات و چالش‌های شهری استفاده شود.
در کنار برگزاری این نشست‌ها، اقدامات مفید و موثر دیگری نیز از سوی پارلمان محلی شهر تهران انجام شده است. از جمله این اقدامات، بررسی پرونده باغات در صحن علنی شورای شهر با حضور نمایندگان رسانه‌های مختلف است. بررسی پرونده باغات شهری یکی از موضوعات مهم شهر تهران است که طی دوره‌های گذشته شورای شهر تهران در جلسات غیرعلنی مورد بحث و بررسی قرار می‌گرفت اما در دوره جدید مدیریت شهری این موضوع در صحن علنی و در معرض دید تمامی اقشار جامعه به بحث گذاشته و در مورد آن تصمیم‌گیری میشود؛ چراکه تصمیم‌گیری در خصوص پرونده باغات می‌تواند یک رویکرد بازدارنده در از بین نبردن درختان و باغات شهر تهران باشد. از سوی دیگر سایر تصمیم‌گیری‌های نظارتی در حوزه واگذاری‌ها از سوی مدیران شهری نیز در صحن علنی شورا و به دور از هر گونه لابی انجام میشود.
اما نکته مهم در تحقق رویکرد موردنظر با وجود برداشته شدن چنین گام‌هایی آن است که نباید فراموش شود که برگزاری سلسله نشست‌های تخصصی در سطح مناطق یا سایر اقدامات باید در فرآیند عملیاتی نیز لحاظ شوند نه آنکه نشست‌هایی بدون لحاظ شدن نتایج این نشست‌ها در فرآیند تصمیم‌گیری واقعی صرفا برگزار شود.
در این میان به‌نظر می‌رسد یکی از موضوعات مهمی که برای حل مشکلات اولویت‌دار شهر تهران شامل آلودگی هوا و ترافیک، در نظرسنجی‌های انجام شده از شهروندان تهرانی شناخته شده است، موضوع طرح ترافیک است. مساله‌ای که طی چند ماه اخیر نیز بحث‌های مختلفی در خصوص آن از سوی مدیران شهری و البته شهروندان صورت گرفته است. مدیریت شهری بنا دارد تغییرات مهمی را در موضوع طرح ترافیک ایجاد کند؛ چراکه این موضوع با زندگی روزمره تمامی شهروندان تهرانی و همه مراکز دولتی، اداری، نظامی و … ارتباط دارد. از این رو برای آنکه هدف اولیه یعنی تغییر رویکرد از بالا به پایین در مدیریت شهری محقق شود؛ ضرورت دارد این موضوع مهم شهری در تالارهای شهر و با حضور دیده‌بان‌های شهری مورد بحث و بررسی قرار گیرد. در این زمینه نیز گام نخست برداشته شده است، اما به‌نظر می‌رسد این موضوع باید از سوی اعضای شورای شهر تهران با دقت بیشتری لحاظ شود که تصمیم‌گیری در خصوص این موضوع در یک فضای باز و مبتنی‌بر نظرات همه ذی‌نفعان انجام شود؛ چراکه تنها در این صورت گفتمان مدنظر اصلاح‌طلبی به معنی رویکرد از پایین به بالا محقق میشود. به تعبیر دیگر شورای شهر تهران موضوع خاص طرح ترافیک را می‌تواند به یک فرصت برای ایجاد ارتباط قوی میان مدیران شهری و حوزه‌های آکادمیک و تشکل‌های تخصصی در حوزه ترافیکی تبدیل کند؛ چراکه بی‌تردید این موضوع یک آزمون بسیار مهم برای شورای شهر تهران است که اگر تصمیمات آن مبتنی‌بر نظرات کارشناسی و کاملا منطبق با فاکتورهای افزایش کیفیت زندگی شهروندان اخذ شود می‌تواند با اطمینان اعلام کند در این دوره قرار است تصمیماتی متفاوت نسبت به دوره‌های گذشته اخذ شود.
محمد سالاری رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران
منبع : دنیای اقتصاد