ا
شكان نظام‌آبادي- چند صد متري كه از اسكله كانتينري شهيد كلانتري چابهار عبور كنيد وارد ترمينال مسافربري مدرني مي‌شويد كه تا همين چند وقت پيش در مسير ايران به عمان فعاليت مي‌كرد؛ ترمينالي كه با بهترين وسايل و دستگاه‌ها تجهيز شده و مي‌تواند درگاه عبور ايرانيان به شرق آسيا باشد. به گزارش رتبه آنلاین، با اين وجود سكوت فضاي ترمينال را فرا گرفته و حتي روي دستگاه‌ها پوشانده شده تا خاك نخورند. بيش از نه ماه از توقف خط مسافربري دريايي چابهار- مسقط مي‌گذرد و ترمينال مدرن چابهار همچنان به دليل «نبود جذابيت سرمايه‌گذاري» و «حمايت نكردن سازمان‌هاي مرتبط» خاك مي‌خورد. اين ترمينال در چهار ماه پاياني سال ۹۵ خط كشتيراني مسافري چابهار ـ مسقط فعال شد كه يك هفته در ميان مسافران به اين دو شهر تردد مي‌كردند اما از فروردين‌ماه امسال فعاليت اين خط متوقف شده است.
کارهای شده و نشده!
اداره بنادر و دريانوردي استان سيستان و بلوچستان در این خصوص اعتقاد داردکه، رسالت خود در احداث و توسعه زيرساخت‌هاي اين ترمينال را انجام داده و حالا نوبت ساير سازمان‌هاست تا سهم خود را براي توسعه اين ترمينال پرداخت كنند. آنها مي‌گويند: «سازمان بنادر و دريانوردي هيچ درآمدي از گردشگري و سفرهاي دريايي ندارد اما اين زيرساخت‌ها را ايجاد كرده تا سازمان‌هاي مرتبط بتوانند از آن استفاده كنند.
ترمينال مسافربري چابهار با وجود ظرفيت بالاي انتقال مسافر و دسترسي بي‌نظير به آب‌هاي اقيانوسي همچنان در پيچ و خم يارانه و حمايت سازمان‌هاي دولتي گير كرده است؛ سازمان‌هايي كه در توسعه گردشگري منطقه داراي نقش حاكميتي هستند و بايد اين نقش را انجام دهند. سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، وزارت امور خارجه، گمرك، شركت كشتيراني و مركز قرنطينه از جمله سازمان‌هايي هستند كه بايد زمينه فعاليت مجدد تردد مسافران از بندر چابهار را فراهم كنند.
معاون امور دريايي و بندري اداره كل بنادر و دريانوردي سيستان و بلوچستان در مورد نقش سازمان بنادر و دريانوردي در توسعه زيرساخت‌هاي مسافربري منطقه مي‌گويد: «سازمان بنادر دين خود را به بخش گردشگري مسافربري ادا كرده است و اكنون ارگان‌هاي ديگر بايد پاي كار بيايند.» .
حسن ابراهيمي معتقد است كه هزينه‌هاي راه‌اندازي ترمينال مسافربري چابهار بسيار بالا بوده و درعين حال براي سازمان بنادر و دريانوردي درآمدزايي نداشته است. او مي‌گويد: «خوشبختانه بر اساس سياست‌هاي مديران عاملي كه در سازمان بنادر وجود داشتند رويكرد به توسعه بنادر رويكردي كلان بوده است و برهمين اساس است كه سازمان با هزينه كلاني كه در اين ترمينال متقبل شده به منافع و درآمدهاي درازمدت كشور توجه كرده است.»
سهم نادیده سازمان‌هاي دولتي
معاون امور دريايي و بندري اداره كل بنادر و دريانوردي سيستان و بلوچستان در این باره مي‌گويد كه اين سازمان هنوز هم براي توسعه اين ترمينال هزينه پرداخت مي‌كند و معتقد است كه راه‌اندازي مجدد اين خط دريايي منوط به كمك ديگر ارگان‌ها و سازمان‌هاي دخيل است.
به گفته او سازمان بنادر براي اماكن مسافربري كه تاكنون توسعه يافته هزينه كلاني كرده و زيرساخت‌هاي لازم را ايجاد كرده است و پس از اين سازمان‌هاي ديگر نيز براي توسعه بيشتر بايد به ميدان بيايند. او در اين مورد مي‌گويد: «براي استارت پروژه‌هاي زيرساختي بخش خصوصي حاضر به سرمايه‌گذاري نيست چرا كه حاضر نيست بهاي توسعه را بپردازد و اين مساله هم امري طبيعي است. دولت بايد بهاي توسعه اين مناطق را بپردازد و زماني كه اين اتفاق افتاد مي‌توان انتظار داشت كه بخش خصوصي هم براي بهره‌برداري و و رونق بيشتر وارد ميدان شود.» او معتقد است كه در توسعه ترمينال مسافربري چابهار سازمان گردشگري، وزارت صنعت، معدن و تجارت، گمرك، مناطق آزاد و بسياري از ارگان‌هاي ديگر سهم دارند كه بايد اين سهم را ادا كنند. ابراهمي مي‌گويد: «در گذشته توافقنامه‌اي براي تسهيل رفت و آمد در اين ترمينال ميان وزارت بازرگاني عمان و وزارت صنعت، معدن و تجارت ايران منعقد شده است اما وزارت صنعت عملا با ما ارتباطي ندارد و به همين دليل ما به ميدان آمديم و تاسيسات را با وضعيت بودجه فعلي ايجاد كرديم.»
ابراهيمي نقش سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري در اعطاي مجوز به آژانس‌ها و شركت‌هاي خدمات مسافري براي برگزاري تورهاي دريايي را حائز اهميت دانسته و مي‌گويد:«وزارت امور خارجه نيز براي ايجاد دفاتر صدور رواديد Arrival و ويزاي توريستي در بندر شهيد كلانتري اعلام آمادگي كرده است.»
امنيت تضمين شده ترمينال چابهار
يكي از مهم‌ترين مواردي كه در ترمينال مدرن چابهار به چشم مي‌خورد تجهيزات و زيرساخت‌هاي امنيتي است. تجهيزاتي كه ابراهيمي در مورد آن مي‌گويد: «بحث‌هاي امنيتي براي بخش مسافري جزو اولويت‌هاي اصلي است و بر همين اساس دستگاه‌هاي ايكس- ري را با دردسر فراوان در يك فاصله زماني بسيار كوتاه از آبادان تا اينجا منتقل كرديم. به دليل اولويت‌هايي كه سياست‌گذاري‌هاي ملي در آن دخيل است اين نقطه از مملكت در بخش حفاظت پيشران است. گارد بنادر ضابط قضايي در محدوده بنادر است و حفاظت و امنيت اين منطقه به عهده آنهاست البته گمرك هم در گيت خروجي براي بحث‌هاي اقتصادي وجود دارد.»
علت توقف فعاليت خط
ابراهيمي در مورد دلايل توقف فعاليت‌هاي ترمينال چابهار پس از مدتي كوتاه مي‌گويد: «تا فروردين‌ماه امسال با تلاش‌هايي كه خودمان كرديم، فعاليت‌ها به صورت خودگردان انجام مي‌شد. بر اين اساس خطي را راه‌اندازي كرديم كه تا آن زمان ادامه پيدا كرد و بعد از آن به دليل اينكه شركت زمرد بلوچستان نتوانست به فعاليت خود در اين خط ادامه دهد ترمينال به حالت فعلي درآمد. شركت زمرد بلوچستان با كشتي مدرن «هرمز» در اين ترمينال خدمات ارائه مي‌داد.
اين كشتي با سرعت ۵۰ نات (گره) دريايي مي‌توانست فاصله ۱۵۰ مايلي را ظرف سه تا سه ساعت و نيم از بندر مسقط به چابهار طي كند و خدمات بسيار عالي ارائه مي‌داد. با اين وجود زماني كه بخش خصوصي به ميدان آمد با وجود انگيزش‌هايي كه ايجاد كرده بوديم نتوانست باقي بماند. پس بايد يارانه ايجاد مي‌كرديم.
به گفته ابراهيمي، با وجود فراهم كردن تمام زيرساخت‌ها و امكانات مورد نياز براي اين پايانه مسافري هم‌اكنون فعاليت اين پايانه از چند ماه پيش عدم توجيه اقتصادي براي شركت‌هاي بخش خصوصي و عدم همراهي برخي دستگاه‌هاي دست‌اندركار گردشگري و سفر دريايي متوقف شده است. او ادامه مي‌دهد: «20 نهاد و دستگاه اجرايي با موضوع گردشگري و حمل‌ونقل مسافر درگير هستند و بايد در اين زمينه براي هرگونه فعاليت با هم همكاري كنند. در اين صورت يك پايانه يا بندر بايد فعاليت‌هاي اقتصادي خود را ادامه دهد. خط كشتيراني مسافري چابهار-مسقط به صورت يك هفته در ميان در فروردين امسال برقرار بود. به دليل زيان بخش خصوصي ادامه برقراري اين مسير دريايي مسافري امكان‌پذير نشد و يارانه دولتي نيز از سوي دستگاه‌هاي متولي براي توجيه‌پذير شدن اين كار پرداخت نشد.»
بسياري از كشورها به بخش مسافربري دريايي يارانه مي‌دهند
ابراهيمي معتقد است: «در بسياري از كشورهاي ديگر دولت‌‌ها يارانه‌هاي خاصي را براي توسعه حمل‌ونقل مسافري دريايي و گردشگري اختصاص مي‌دهند. سازمان و دريانوردي بر اين باور است در كنار فعاليت‌هاي بندري و دريايي بايد ساير امكانات موردنياز تامين شود. از سوي ديگر راه‌اندازي اين پايانه بخشي از زيرساخت‌هاي گردشگري دريايي سواحل مكران محسوب مي‌شود، اما كافي نيست.»
يارانه 1 ميليارد توماني سازمان بنادر
معاون امور دريايي و بندري اداره كل بنادر و دريانوردي سيستان و بلوچستان در مورد نحوه واگذاري خدمات ترمينال چابهار مي‌گويد: «سازمان بنادر يك ميليارد تومان يارانه در اين بخش پرداخت كرد تا بخش‌خصوصي در قالب مناقصه امكانات ترمينال را تحويل بگيرد اما ورود بخش خصوصي براي توسعه اين ترمينال هنوز توجيه اقتصادي ندارد و لازمه آن اين است كه سازمان‌هاي دخيل ديگر هم به ميدان بيايند.»
به گفته ابراهيمي سالن ترمينال حدود چهار هزار متر مربع وسعت دارد. اين ترمينال به همراه فضاي اطرافش (شامل پاركينگ و فضاي سبز) به ده هزار مترمربع مي‌رسد. اين سالن شامل دو قسمت ترانزيت مربوط به ورود مسافر در اسكله پنج شهيد كلانتري است. ظرفيت كل سالن ۶۰۰ نفر است كه به صورت ۳۰۰ نفر همزمان با خروج و ورود درنظر گرفته شده است. خدمات سالن اصلي ترمينال به صورت همزمان انجام مي‌شود و عمليات ورود و خروج دو ساعت طول مي‌كشد. به‌طور كلي بالغ بر پنج ميليارد تومان غير از كل زيرساخت ساختمان براي تجهيزات و امكانات ترمينال هزينه شده است.