فاطمه حسيني / عضو كميسيون اقتصادي مجلس شوراي اسلامي
استیضاح به معنای درخواست توضیح است اما در اصطلاح سیاسی به معنای پرسش رسمی نمایندگان مجلس از ريیس جمهور، هیات وزیران یا یک وزیر است که پس از ارائه توضیحات آنها باید برای ادامه کارشان از مجلس مجددا رای اعتماد بگیرند. البته طرح استیضاح به خودی خود به مفهوم عزل مقام مورد استیضاح نيست بلکه اولین گام در این مسیر تلقی میشود و چنانچه در رایگیری پس از توضیحات وی، به او رای عدم اعتماد داده شود آن مقام برکنار میشود. با رويارويي با بحران اقتصادي فعلي نمايندگان مجلس براي ترميم كابينه در جهت بهبود شرايط فعلي گام برداشتند و به رييس جمهور نامه نوشتند. در پي اين اتفاقات چندي پيش شاهد استيضاح يكي از وزراي دولت دوازدهم بوديم.
در اين ميان سوالات و انتقاداتي هم مطرح شد. در خصوص استيضاح و طرح سوال از وزير صنعت، معدن و تجارت آخرين اقدامي كه در حوزه نظارتي در اين خصوص صورت گرفته است، تحقيق و تفحص براي پرونده واردات غيرقانوني خودرو بوده است. به اين دليل كه تحقيق و تفحص ابزاري است كه در حقيقت يك پله جلوتر از طرح سوال قرار دارد. سوال ممكن است لزوما به جزييات اختصاص پيدا نكند، هرچند موافق اين هستم كه از ابتدا طرح سوال صورت بگيرد اگر بخواهيم ابزارهاي نظارتي را از لحاظ مختلف طبقهبندي كنيم.
ابزارها از جهت سرعت پاسخگويي نسبت به اين ابزارها از سوي دستگاه مربوطه از منظر نافذ بودن و ساير جهات ابعاد متفاوتي دارند.
در اين زمينه گزينه مطلوب اين است كه ابزارهاي نظارتي مانع عملكرد دستگاه و موجب اخلال نشود و به همين دليل است كه پاسخگويي به ابزارهاي نظارتي از دستگاههاي متولي زمان ميبرد و اولين قدم، تحقيق و تفحص به شمار ميآيد. دو موضوع حائز اهميت كه در آنها از ابزارهاي نظارتي استفاده شده در زمينه خودرو و تخصيص ارزها بوده كه مربوط به وزارت صنعت، معدن و تجارت است؛ در هر دو اين موارد تحقيق و تفحص كليد خورده است. بنابراين تحقيق و تفحص ابزار قويتر و نافذتري است كه بعد از آن گزارشي در مجلس قرائت ميكنند و نسبت به آن در صورت نياز، گزارشي به دستگاه قضايي ارسال ميشود. تحقيق و تفحص دقيقتر از طرح سوال است. اكنون مساله اين نيست كه چرا طرح سوال صورت نگرفته بلكه بحث اين است كه شايد نتوان از سوالها، پاسخهاي مطلوبي دريافت كرد. در تحقيق و تفحص دستگاهها مكلفند كه اطلاعات لازم را ارئه دهند.