برای توسعه گردشگری فراهم كردن زیرساخت‌ها بسیار مهم است كه یكی از مهمترین آنها صنعت حمل‌ونقل است، در این خصوص مجمع جهانی اقتصاد رتبه ایران درحمل‌ونقل هوایی را 93 و حمل‌ونقل دریایی و زمینی را 76 از 141 كشور اعلام کرده است.
به گزارش رتبه آنلاین، گردشگری، صنعتی پرسود در جهان است. صنعت توریسم عملا به‌طور توقف‌ناپذیری طی دهه‌های اخیر رشد كرده كه نشان‌دهنده قدرت و دوام این صنعت با وجود به‌وقوع پیوستن شوك‌های مقطعی است. براساس آمار منتشر شده از سوی سازمان جهانی گردشگری سال گذشته تعداد مسافران گردشگری جهانی از یك میلیارد و ۲۳۵میلیون نفر فراتر رفته و مجموع سود آن از ۱۲۰۰ میلیارد دلار عبور كرده است.
در این آمار كه با استناد به گزارش «توریسم به سمت ۲۰۳۰» سازمان گردشگری جهانی سازمان ملل ارائه شده است، وضعیت گردشگری تمام نقاط دنیا و درآمدهای هر كشور به تفكیك بررسی شده. اما شاید جالب باشد بدانید آماری از درآمدهای صنعت گردشگری ایران از ورود توریست‌های جهانی در سال ۲۰۱۶ در این گزارش به ثبت نرسیده است. علاوه بر این آمارهای جداول سازمان جهانی گردشگری در مورد ایران كه در ردیف كشورهای آسیای جنوبی جای گرفته است نشان می‌‌دهد در سال ۲۰۱۶ تعداد توریست‌های ورودی به ایران به رقم 942/4 میلیون كاهش پیدا كرده كه نشانگر افت 6/5 درصدی نسبت به سال ۲۰۱۵ است.
واقعیت این است كه كشور ایران علی‌رغم داشتن ظرفیت‌های مناسب طبیعی، آب و هوایی، فرهنگی، تاریخی و هر آنچه كه برای گردشگران جذاب باشد، وضعیت بسیار مطلوبی دارد، اما در توسعه صنعت گردشگری ناكام مانده است. نگاهی به شاخص‌های بررسی شده در آمار مجمع جهانی اقتصاد نشان می‌‌دهد كه در حوزه‌های مختلف صنعت گردشگری نیازمند كار و تلاش جدی هستیم. این مجمع در گزارش خود 12 شاخص مختلف را مورد بررسی قرار داده كه رتبه‌های ایران در هر كدام از این شاخص‌ها نشان می‌‌دهد در چه زمینه‌هایی باید سرمایه‌گذاری كنیم و چه دورنمایی در انتظار این صنعت است. یكی از این شاخص‌ها حمل‌ونقل است. این شاخص یكی از مهمترین پیش‌نیازهای توسعه صنعت گردشگری است. براساس یافته‌های گزارش مجمع جهانی اقتصاد رتبه كشورمان در میان 141 كشور بررسی شده از نظر حمل‌ونقل هوایی 93 و حمل‌ونقل دریایی و زمینی 76 است. اگرچه اقدامات دولت روحانی در حوزه حمل‌ونقل نشان از بهبود نسبی نسبت به گذشته دارد و نوسازی ناوگان هوایی و احداث شبكه‌های ریلی وضعیت را كمی بهتر كرده، اما برای رسیدن به استانداردهای بین‌المللی مسیری طولانی در پیش داریم.
اهمیت حمل‌ونقل زمینی در گردشگری ایران
ابراهیم پورفرج، رییس جامعه تورگردانان ایران درباره نقش صنعت حمل‌ونقل در توسعه صنعت گردشگری به «جهان‌صنعت» می‌گوید: «برای توسعه گردشگری فراهم كردن زیرساخت‌ها بسیار مهم است كه یكی از مهمترین آنها صنعت حمل‌ونقل است. همه حوزه‌های هوایی، زمینی، دریایی و... در توسعه صنعت گردشگری موثر هستند به‌خصوص به دلیل فراوانی آثار تاریخی و طبیعی كه در كشورمان وجود دارد، حركت زمینی در جاده‌ها بسیار مهم است و بیشتر سفرمای ما زمینی هستند. به همین دلیل وسایل نقلیه در این زمینه نقشی مهم دارند. » پورفرج با اشاره به مشكلات وسایل نقلیه در ایران ادامه می‌‌دهد: «چندین سال است به سازمان توسعه تجارت و سازمان میراث فرهنگی پیشنهاد داده‌ایم به ما اجازه دهد تا بتوانیم ماشین‌هایی كه مناسب حمل‌ونقل گردشگران است را وارد كنیم كه هنوز با آن موافقت نشده. برای مثال تصور كنید ماشین‌های ون كه درحال حاضر مورد استفاده قرار می‌گیرند اگرچه ظرفیت‌شان 9 نفر است اما عملا پنج مسافر در آنجا می‌گیرند. به این دلیل كه در این ماشین‌ها جای بار تعبیه نشده است و مجبوریم چند صندلی را جای بار در نظر بگیریم. از طرفی اگر بخواهیم این مشكل را با تغییر ماشین به یك اتوبوس بزرگ‌تر حل كنیم به ماشین‌های خیلی بزرگ‌تر می‌رسیم. استفاده از اتوبوس‌های بزرگ مشكلاتی از جمله بالارفتن قیمت، افزایش ترافیك‌های شهری و... دارد. متاسفانه دركشورمان ماشینی بین ون و اتوبوس نداریم. این ماشین‌های چینی كه در جاده‌ها می‌بینید استاندارد نیستند، وسایل گرمایشی و سرمایشی‌شان جوابگو نیست و درواقع ماشین جاده‌ای نیستند. اگر خاطرتان باشد اخیرا تصادفی در جاده شیراز رخ داد و چند مسافر خارجی كشته شدند و ماشینی كه تصادف كرد از همین مینی‌بوس‌ها بود.»
او در ادامه می‌گوید: «تلاش‌مان این است كه ماشینی مناسب بین ون و اتوبوس مخصوص گردشگری وارد كنیم كه علاوه بر استانداردهای فنی لازم ، صندلی‌های راحت و شكیلی داشته باشد. اما هربار كه این بحث مطرح می‌شود ماشین‌سازها می‌گویند ما می‌سازیم این درحالی است كه اگر می‌توانستند بسازند در این سال‌ها ساخته بودند. چند بار برای بازدید به شركت‌های خودروسازی رفتم، همان مینی‌بوس‌های قدیمی را رنگ كرده بودند با همان تجهیزات و امكانات بسیار كم كه واقعا پاسخگو نیستند. برای توسعه این صنعت كه باید به ورود بیش از 20 میلیون گردشگری برسیم به ابزار نیاز داریم. توسعه نیازمند ابزار است. با حرف زدن و گفتن اینكه باید از نفت رها شویم و صنعت گردشگری را توسعه دهیم به جایی نمی‌رسیم. باید عمل و زیرساخت‌ها را فراهم كنیم. یكی از آنها حمل‌ونقل است كه متاسفانه در آن ضعیف هستیم در نتیجه برای توسعه گردشگری كه ارزآوری و بالاترین نقش اشتغال در دیگر كشورها را دارد نباید به راحتی از كنار آن بگذریم.»
گردشگری ریلی
رییس جامعه تورگردانان ایران درباره وضعیت گردشگری ریلی در ایران توضیح می‌‌دهد: «من اولین كسی بودم كه قطارهای اروپایی را وارد ایران كردم و تلاشم این است كه گردشگری ریلی را در ایران راه بیندازم. این قطارها از همه جای دنیا به مجارستان می‌آیند و از آنجا به سمت ایران حركت می‌كنند و چند هفته كشور را می‌گردند. اوایل كار بسیار سختی بود چون هنوز قطار خارجی وارد ایران نشده بود. با راه‌آهن گفت‌وگو كردیم و با اینكه اوایل كمی سختگیری می‌كردند اما بعدها همكاری‌شان عالی بود. من پیش از این تجربه‌ای به این شكل با حمل‌ونقل ریلی ایران نداشتم اما پس از آن متوجه شدم از نظر ریلی ما خیلی قوی هستیم. برای مثلا از نظر جاده‌ای ریل‌های بسیار خوبی داریم و تاكنون مشكلی نداشته‌ایم. در بحث خدمات و سرویس‌ها هم بسیار قوی بوده‌اند.»
پورفرج علاوه بر خدمات و سرویس‌دهی خوب حمل‌ونقل ریلی درباره قطارهای ایرانی می‌گوید: «درباره قطارها هم فكر می‌كنم وضعیت بدی نداریم. یك بار اتفاقی افتاد كه به گردشگری ریلی امیدوار شدم. یكی از قطارهای ما با مشكلی روبه‌رو شد و نتوانست وارد ایران شود. ناچار شدیم قطار را در تركیه نگه داریم و مسافران را با هواپیما منتقل كنیم. در ادامه هم از قطارهای داخلی استفاده كردیم. به مدت یك ماه قطاری را اجاره كردم، آنقدر جالب قطار را تمیز كرده بودند و پرسنل ماهری برای ما درنظر گرفته بودند كه همه مسافران راضی بودند. اما امكانات قطارهای لوكسی كه وارد ایران می‌شوند را نداشت. یكی از مشكلات اساسی نداشتن سرویس بهداشتی و حمام در اتاق‌ها بود. اگر مشكلات اینچنینی حل شود میتوان از قطارهای داخلی هم استفاده كرد. درواقع در بحث گردشگری ریلی ما مساله داریم؛ یكی خدمات و دیگری قطارها. به نظر من با كمی تلاش میتوان در این حوزه پیشرفت‌های خوبی داشته باشیم و فكر می‌كنم در آینده قطارهای بیشتری وارد كنیم.»
گردشگری و حمل‌ونقل هوایی
رییس جامعه تورگردانان ایران علی‌رغم بهبود نسبی اوضاع در چند سال گذشته مشكلات ناوگان هوایی ایران را جدی می‌داند و می‌گوید: «وقتی از گردشگری حرف می‌زنیم، اول از هرچیزی به حمل‌ونقل نیاز داریم؛ هوایی، زمینی، ریلی و دریایی. یكی از دلایلی كه گردشگری ما بیشتر به حمل‌ونقل زمینی وابسته است، مشكلات حمل‌ونقل هوایی است. بسیاری از گردشگران خارجی سوار هواپیماهای ایرانی نمی‌شوند. به دلایل مختلف از جمله فرسودگی ناوگان هوایی، تاخیر در پروازها و... تصور كنید وقتی تاخیر چندساعته به گردشگر می‌خورد یك روزش را از دست می‌‌دهد.»
او درباره هواپیماهای وارد شده در ایران هم بیان می‌كند: «اگر ناوگان هوایی ما درست شود، خیلی از مسیرهای‌مان تغییر می‌كند. در حال حاضر چند هواپیما خریده‌اند كه با وجود كیفیت بالا تعدادشان كم است. چندوقت پیش با یكی از همین هواپیماها از لندن به ایران آمدم و بسیار احساس خوشحالی و امنیت داشتم، دیگر مسافران هم همین حس را داشتند. كاش تعداد این هواپیماها بیشتر بود.»
گردشگری دریایی
پورفرج گردشگری دریایی در ایران را امری فراموش شده می‌داند و می‌گوید: «درست است كه ما در حوزه گردشگری دریایی پتانسیل خوبی داریم اما این نوع گردشگری به وسیله نیاز دارد. ما كشتی مناسب گردشگری نداریم. برای تفریح دریایی باید كروز دریایی وجود داشته باشد كه اگر شب در دریا ماندید در كشتی انواع رستوران‌ها و تفریحات وجود داشته باشد.»
او ادامه می‌‌دهد: «درحال حاضر ایرانی‌ها به تركیه می‌روند و كلی هزینه می‌كنند كه سوار كروزهای ترك شوند. اما در اینجا این شرایط فراهم نیست. من كه چندین سال است در حوزه گردشگری فعالیت می‌كنم هنوز در ایران كشتی تفریحی ندیده‌ام. اگر هم باشد من ندیدم.»
رییس جامعه تورگردانان ایران گردشگری دریایی را تدوین نشده می‌داند و می‌گوید: «گردشگری دریایی اصلا تعریف و تدوین نشده است. مسیرهایش تعریف نشده و به‌طور كلی جا نیفتاده. محدودیت‌هایی كه در ساحل ما نسبت به دیگر سواحل وجود دارد، می‌تواند یكی از عوامل عدم پیشرفت ما در گردشگری دریایی باشد اما همه دلایل نیست. ما هنوز كروز و مسیرهای تعریف شده نداریم. باید سفرنامه‌های دریایی‌مان تدوین شود و مطمئنا كسانی هستند كه به آن علاقه‌مند باشند.»
منبع: ویژه نامه حمل و نقل روزنامه جهان صنعت