چابک سازی نظام بانکی، اصلاحات ساختاری و سلامت این نظام باید محقق شود
«ما که نمی‌گوییم چقدر حال ما خوب است و چقدر خوشبختیم، بله مشکل داریم اما این طور هم نیست که یک آدم نادانی در خارج می‌گوید: دیدید من تصمیم گرفتم و اقتصاد ایران در حال فروپاشی است. برخی نیز همچون آدم کوچولوی سریال گالیور بیان می کنند ما نمی‌توانیم. مشکل داریم اما اقتصاد ایران قوت‌هایی هم دارد»
این جملات را محمدباقر نوبخت رییس سازمان برنامه و بودجه که به تازگی از پست سخنگویی دولت کنار رفته است در آخرین مصاحبه های خود در مقام سخنگویی مطرح کرده است تا بگوید که مشکلاتی در اقتصاد احصا کرده اما این مشکلات در حدی نیست که بگوییم فروپاشی در راه است.
نقل این جمله از این جهت بود که با ماهیت صحبت های این مقام مسئول آشناتر شویم و در ادامه بخش‌هایی از گفته هایش را در حوزه بانکداری ایران بخوانیم. در ادامه گفته های تلخیص شده او در خصوص معضلات بانکداری ایران را می‌خوانید:
دلیل گرانی پول در ایران
محمدباقر نوبخت رییس سازمان برنامه و بودجه با اشاره به دو عامل گرانی پول بانک ها، گفت: ایرادات نظام بانکی کشور و معوقات انباشته باعث شده پول بانک ها گران باشد.
وی درحاشیه بیست و هشتمین همایش بانکداری اسلامی در جمع خبرنگاران درباره بانکداری اسلامی و نظام بانکی کشور گفت: آنچه که در حال حاضر در چارچوب مقررات بانکداری اسلامی اجرا می‌شود نیاز به روزآوری دارد و تردیدی در این نیست.
او در ادامه خاطرنشان کرد: دولت لایحه اصلاح قوانین پولی و بانکی را تهیه کرده است که امیدواریم با تصدیق این قوانین و مقررات بیش از پیش در راستای اهداف توسعه با موفقیت گام برداریم.
وی درباره گران بودن پول بانکها عنوان کرد: این امر به دو طریق اتفاق افتاده؛ نخست اینکه سیستم نظام بانکی ما دارای ایراداتی است که باید برطرف شود و سپس اینکه افراد حقیقی و حقوقی تسهیلاتی را از بانکها گرفته‌اند و آنها را بازپرداخت نکرده‌اند. بنابراین حق بدهید که پول بانکها گران باشد.
بانکداری اسلامی؟
عضو کابینه دوازدهم در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه گفته می شود فقهای ما می‌گویند بانکداری ما اسلامی است اما در باطن ربوی عمل می‌شود آیا این درست است یا خیر گفت: آنچه که برای ما مهم است با احترام به فقهای محترم نظر فقهای شورای نگهبان است. این عزیزان اگر اجرای قوانین و مصوبات را با شرع و قانون اساسی مغایر بدانند قطعاً اعلام می‌کنند. در مورد بانکداری نیز به همین صورت است.
رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور با اشاره به اینکه فقهای شورای نگهبان ملاک قانون اساسی و شرع در اجرای قوانین هستند، بنابراین نظام بانکی ربوی نیست، گفت: مشکلات اقتصاد با دستور حل نمی‌شود، بلکه منطق دارد.
تامین مالی در ایران
رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور در مورد تأمین مالی ارزان برای بانکها تصریح کرد: با توجه به اینکه علاقه مندیم نظام بانکی تسهیلات بیشتری اعطا کند، دو دلیل دارد. یکی محدودیت سرمایه بانکها و سپرده‌هایی که نزد نظام بانکی بود و به بخشی از افراد حقیقی و حقوقی تسهیلات داده شد که پول آن بازنگشته است، وی گفت: اگر دولت می‌خواهد به نظام بانکی کمک کند، باید درخواست کند، تا مطالبات تسریع شود، سال گذشته 29 هزار میلیارد تومان سرمایه بانک‌های دولتی را افزایش دادیم و در کنار آن 13 هزار میلیارد تومان از بدهی‌های دولت نزد نظام بانکی تأدیه شد.
وجدان عمومی و برنامه برای شرایط بدبینانه
نوبخت با یادآوری اینکه دولت تلاش کرد که پول ملی را تقویت کند، تصریح کرد :دولت قصوری نداشته است و عامل بی ثباتی نیست.
او افزود: پول ملی برای ما ایرانیان اهمیت دارد، زیرا قدرت خرید ایرانیان و قدرت رقابت ما به پول ملی وابسته است. روزهای خوبی برای پول ملی ما نمی‌گذرد و دولت تلاش دارد پول ملی را تقویت کند. این تلاش‌ها با انجام مذاکرات برای رفع تحریم‌ها واتهامات علیه کشورمان آغاز شد. دولت مسیر درستی را پیمود و پول ملی تقویت شد، رشد اقتصادی ما خوب بود اما ترامپ و آمریکا علیه جهان جنگ اقتصادی راه انداخت که چین و اتحادیه اروپا با او مقابله کردند.
وی ادامه داد: ما باید چه کار کنیم؟ من وجدان عمومی را به قضاوت می‌طلبم که آیا دولت در این وضعیت قصوری داشته است؟ دولت عامل بی‌ثباتی نیست این شرایط ناشی از زیاده‌خواهی آمریکا است.
وی گفت: ما از مردم می خواهیم ارز خود را به بازار وارد کنند. آیا نیاز خانواده‌ها ۷ میلیون سکه است مردم باید کمک کنند.ترامپ خیرخواه ما نیست ما باید خودمان خیر خواه خودمان باشیم، انتظار از دولت به جاست ولی دولت هیچ کاری را نمی تواند بدون حمایت مردم پیش ببرد .
عملکرد بانک مرکزی در ساماندهی موسسات غیرمجاز
نوبخت در خصوص عملکرد بانک مرکزی در ساماندهی موسسات غیرمجاز هم این موضوع را قابل تقدیر می‌داند و گفته است: از مسئولان بانک مرکزی و به ویژه رییس کل این بانک به دلیل اقدامات خوبی که در راستای ساماندهی موسسات غیرمجاز و برخورد جدی با آنها انجام شده، تشکر می کنم.
وی ادامه داد: سازمان برنامه و بودجه برای تحقق توسعه اقتصادی در کشور مطالعات بسیاری انجام داده و در این باره برنامه های کوتاه، میان و بلندمدت را تدوین می کند. البته برای تحقق این اهداف نیاز است بودجه به صورت هدفمند و برنامه ریزی شده به فعالیت ها تخصیص یابد.
سرمایه گذاری بر دوش نظام بانکی
نوبخت 25 درصد از منابع مورد نیاز برای سرمایه گذاری تعیین شده در برنامه ششم توسعه در سال جاری را معطوف به فعالیت شبکه بانکی دانست و گفت: در سال گذشته 120 هزار میلیارد سرمایه گذاری بر دوش نظام بانکی بوده است که این رقم در برنامه ششم توسعه 190 هزار میلیارد تومان تعیین شده که حجمی نزدیک به 25 درصد از کل سرمایه گذاری مورد نیاز در برنامه ششم را شامل می شود. در اینجا ذکر این نکته ضروری است که باتوجه به نقش و جایگاه نظام پولی و مالی در تامین منابع مالی اقتصاد و نیز نقش بانکها به دلیل بانک محور بودن اقتصاد ایران، شبکه بانکی برای تحقق اهداف کمی نقش بسیار مهمی دارد.
رییس سازمان برنامه و بودجه کشور با برشمردن اقدامات لازم برای تقویت نظام بانکی به منظورحمایت از تولید و اشتغال تصریح کرد: چابک سازی نظام بانکی، اصلاحات ساختاری و سلامت این نظام از جمله این موارد است که با تحقق آنها می توان از تولید و اشتغال در کشور حمایت کرد.
مشکلات خاص شبکه بانکی
نوبخت با بیان اینکه نظام بانکی مشکلات خاص خود را دارد، خاطرنشان کرد: نظام بانکی بدون نگاه فراملی و ارتباطات بین‌المللی امکان توسعه و تعامل ندارد. بدین منظور باید تلاش کرد از ظرفیت ها و گشایش‌های ایجاد شده در پسابرجام و نیز اجرای اصلاحات ساختاری در نظام بانکی ارتباطات موثر را با بانک‌های خارجی شکل داد.
رییس سازمان برنامه و بودجه خواستار بازنگری در نرخ سود بانکی شد و گفت: کاهش نرخ تورم از جمله دستاوردهای اصلی دولت است و باید این دستاورد در نرخ سود بانکی نیز تجلی یابد. البته نظام بانکی، خود به این مهم واقف است و عزم جدی برای کاهش نرخ سود بانکی دارد. ذکر این نکته ضروری است که هرچه حجم سرمایه و سپرده نزد نظام بانکی افزایش یابد، این نظام به راحتی می تواند تسهیلات بیشتری را در اختیار متقاضیان قرار دهد.
وی در ادامه افزود: یکی از مشکلات بانک ها در این بین عدم بازگشت تسهیلات اعطایی است که این امر توان تسهیلات دهی بانک ها را کاهش می دهد و نظام بانکی به ناچار باید با استفاده از تعداد محدود سپرده های خود منابع را گران تر عرضه کند.
بدهی دولت به بانکها
نوبخت در تیرماه 97 هم گفت: در آخرین جلسه هیأت دولت مقرر شد افراد حقیقی و حقوقی که از دولت طلبکار و به بانکها بدهکارند، 100 هزار میلیارد تومان از بدهی‌شان به بانکها توسط دولت تسویه شود.
وی افزود: در صورت مالی ترازنامه بانک مرکزی مشخص شد که بدهی دولت به بانک مرکزی چیزی حدود 10 هزار میلیارد تومان بود که به 8هزار و پانصد میلیارد تومان کاهش پیدا کرد. یعنی دولت در حال تقلیل بدهی خود به بانک مرکزی است و در این راه خود را مقیّد می داند. البته از 8500 میلیارد تومان بدهی نیز 5800 میلیارد تومان مربوط به سال 89 یا سال 90 است که دولت برای پرداخت یارانه نقدی از بانک مرکزی استقراض کرده بود.
رئیس سازمان برنامه و بودجه همچنین بیان کرد: تصویب آیین نامه اجرایی تبصره 18 بودجه نیز در آخرین جلسه دولت تصویب شد تا برای یک میلیون و 33 هزار فرصت شغلی، 65 هزار و 400 میلیارد تومان سرمایه گذاری شود که 300 هزار فرصت شغلی در حوزه مسکن خواهد بود.
سخنگوی دولت یادآور شد: از ابتدای سال تا 14 تیرماه کل منابع درآمدی ما 82 هزار و 600 میلیارد تومان بود که نسبت به رقم 51 هزار و 400 میلیارد تومانی که سال گذشته دریافت کرده بودیم، 61 درصد بیشتر است. وضع ما امروز هم به لحاظ ارزی و هم به لحاظ ریالی نسبت به سال گذشته بهتر است.
عضو کابینه دولت تدبیر و امید بیان کرد: براساس گزارش خزانه اعتبارات هزینه جاری 6 درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیشتر شده که با همین پول پاداش‌های بازنشستگی، حقوق‌ها و یارانه‌ها پراخت شد. در حوزه عمرانی نیز 23 هزار و 260 میلیارد تومان است. سال قبل در این زمان کل پرداختی 1044 میلیارد تومان بود. یعنی از ابتدای سال تا 14 تیرماه، 22 برابر اعتبارات عمرانی بیشتر از مدت مشابه سال گذشته تخصیص یافت. اینها واقعیت های اقتصادی کشور است.
نوبخت در ادامه گفت: نهاد برنامه ریزی کشور دقیقا می داند کجا باید چه هزینه ای انجام دهد. بالاخره اعتبارات محدود است و باید در هزینه‌های عمرانی اولویت‌بندی کرد. مثلا آب به آبادان و خرمشهر رسید. آیا بر اثر اعتراض‌ها بود؟ خیر لوله کشی ها از قبل انجام شد. وی افزود: انتظار از منتقدان و مخالفان این نیست که ما را تمجید کنند. کار مخالف همین است که هو کنند و خوب ها را نشان ندهند. اما انتظارمان از دوستان مان نیز این است که واقعیت ها را به جامعه بیان و منتشر کنند.
تسهیلات دهی
رئیس سازمان برنامه و بودجه اعتقاد دارد که عملیاتی شدن طرح‌های اشتغالزایی در کشور تنها از عهده سازمان برنامه برمی‌آید و اگر در اختیار وزارت کار قرار گیرد هماهنگی بین دستگاه‌ها به مشکل برمی‌خورد.
وی با اشاره به شرایط اجرای برنامه‌های توسعه‌ای کشور گفت: شاهد هستیم که دستگاه‌ها تنها ۱۰ تا ۲۰ درصد برنامه‌های توسعه‌ای کل کشور را اجرا می‌کنند، به این منظور در نظر گرفته شده است تا کارگروه نظارت در سازمان برنامه و بودجه تشکل شود تا هر ۶ ماه روند اجرای برنامه‌ها بررسی و نظارت شود و به دنبال آن گزارشی از روند اجرا به مجلس ارائه خواهد شد.
نوبخت در ادامه جلسه فراکسیون اشتغال گزارش‌هایی از مرکز آمار در خصوص رونق اقتصادی، نرخ تورم و نرخ مشارکت ارائه کرد و گفت: سال گذشته برای اینکه رونق اقتصادی داشته باشیم برنامه دو وجهی در پیش گرفتیم و از طریق بانکها ۱۶ هزار میلیارد تومان به بنگاه‌های کوچک تسهیلات داده شد.
بدهی دولت به بانکها پرداخت شود
نوبخت با بیان اینکه در ابتدای دولت روحانی ۳۸ هزار میلیارد تومان به نظام بانکی بدهی داشتیم، عنوان کرد: مجلس با در نظر گرفتن ظرفیت اوراق کمک کرد تا بدهی ۱۳ هزار و ۲۰۰ میلیاردی دولت به بانکها پرداخت شود، از سوی دیگر اجازه مجلس برای بخشودگی وام‌های زیر صد میلیون به کشاورزان کمک فراوانی کرد.
رئیس سازمان برنامه و بودجه با بیان اینکه نرخ مشارکت نشان می‌دهد جمعیت فعال تا چه اندازه جویای کار است، گفت: در دولت‌های گذشته نرخ مشارکت به دلیل کاهش امید پایین بود اما در دولت روحانی نرخ مشارکت افزایش یافت و به عبارتی جمعیت فعال جویای کار شد به قدری که نرخ مشارکت به ۴۱ درصد رسید.
